पिंपरी, ता. १७ ः पिंपरी चिंचवड महापालिका निवडणुकीसाठी प्रभागातील जागांची आरक्षण सोडत मंगळवारी (ता. ११) काढली. त्यातील प्रभाग १९ व ३० मधील प्रत्येकी एका जागेत निवडणूक आयोगाने बदल सुचवले. त्यानुसार महापालिका आयुक्तांनी प्रभागनिहाय प्रारूप आरक्षण सोमवारी (ता. १७) प्रसिद्ध केले. त्यावर २४ नोव्हेंबरपर्यंत हरकती व सूचना मागवल्या आहेत.
वेगवेगळ्या कारणांनी महापालिका निवडणूक १४ मार्च २०२२ पासून प्रलंबित आहे. आता सर्वोच्च न्यायालयाच्या आदेशानुसार ३१ जानेवारी २०२६ पूर्वी निवडणूक घ्यायची आहे. त्यासाठी राज्य सरकारने चार सदस्यीय पद्धतीने निवडणूक घेण्याचा निर्णय घेतला आहे. त्यानुसार राज्य निवडणूक आयोगाने पिंपरी चिंचवड महापालिकेच्या १२८ जागांसाठी ३२ प्रभागांची आखणी केली आहे. त्याला अंतिम मंजुरी मिळाल्याने ११ नोव्हेंबर रोजी लोकसंख्येच्या प्रमाणात अनुसूचित जाती (एससी) व अनुसूचित जमाती (एसटी), २७ टक्के आरक्षण कोट्यानुसार नागारिकांचा मागासवर्ग प्रवर्ग अर्थात इतर मागासवर्गीय (ओबीसी) यांसह कायद्यानुसार महिलांसाठी ५० टक्के जागा सर्वांसमक्ष सोडत काढून आरक्षित केल्या होत्या. सोडतीनुसार आरक्षित झालेल्या जागांचा तपशील निवडणूक आयोगाला सादर केला होता. त्यांनी प्रभाग १९ मधील ‘ब’ जागा आणि प्रभाग ३० मधील ‘ड’ या जागांच्या आरक्षणात दुरुस्ती सुचविली आहे. त्यानुसार दुरुस्ती करून महापालिका आयुक्त श्रावण हर्डीकर यांनी सोमवारी (ता. १७) प्रभागनिहाय प्रारूप आरक्षण प्रसिद्ध केले.

सोडतीनंतर आरक्षित जागा
- प्रभाग १९ ः विजयनगर- भाटनगर- पिंपरी कॅम्प ः आरक्षण सोडतीमध्ये नियमानुसार ‘अ’ जागा ‘एससी’ आणि ‘ब’ जागा ‘ओबीसीं’साठी राखीव झाली होती. थेट पद्धतीने आरक्षित करण्याच्या नियमानुसार या जागा ओबीसी महिलांसाठी आरक्षित झाल्या होत्या. ‘क’ आणि ‘ड’ जागा खुल्या (सर्वसाधारण) होत्या.
- प्रभाग ३० ः कासारवाडी- फुगेवाडी- दापोडी ः आरक्षण सोडतीमध्ये नियमानुसार ‘अ’ जागा ‘एससी’, ‘ब’ जागा एसटी आणि ‘क’ जागा ओबीसींसाठी राखीव झाली होती. ‘ड’ जागा खुली होती. सोडत पद्धतीने आरक्षित करण्याच्या नियमानुसार एससी महिलांसाठीच्या १० जागांचा कोटा पूर्ण झाल्याने ‘अ’ जागा एससी प्रवर्गासाठी खुली राहिली. त्या जागेवर एससी पुरुष व महिला निवडणूक लढू शकतात. ‘ब’ जागा एसटी महिलांसाठी आरक्षित झाली होती. ‘क’ जागा ओबीसींसाठी थेट पद्धतीने आरक्षित झाली होती. खुल्या प्रवर्गातील महिलांसाठी ‘ड’ जागा प्राधिकृत अधिकाऱ्यांनी आरक्षित केली होती. त्यामुळे चारही जागा आरक्षित झाल्या होत्या.

निवडणूक आयोगाने केलेले बदल
- प्रभाग १९ ः विजयनगर- भाटनगर- पिंपरी कॅम्प ः ‘ब’ जागेतील ओबीसी महिलांसाठीचे आरक्षण कमी करून प्रभाग ३० मधील ‘क’ जागेवर टाकले. ती जागा केवळ ओबीसी संवर्गासाठी आरक्षित होती. मात्र, तेथून ओबीसी महिला व पुरुष निवडणूक लढवू शकतात. थेट पद्धतीने ‘क’ जागा सर्वसाधारण (खुला गट) महिलांसाठी आरक्षित केली. त्यामुळे केवळ ‘ड’ जागा खुली राहिली आहे. येथून कोणीही निवडणूक लढवू शकतो.
- प्रभाग ३० ः सोडतीच्या वेळी ‘अ’, ‘ब’, ‘क’ आणि ‘ड’ चारही जागा आरक्षित झाल्या होत्या. निवडणूक नियमानुसार ते योग्य नव्हते. त्यामुळे प्रभाग १९ मधील ‘ब’ जागेतील ओबीसी महिलांसाठी थेट पद्धतीने टाकलेले आरक्षण निवडणूक आयोगाने कमी करून प्रभाग ३० मधील ओबीसींसाठी आरक्षित ‘क’ जागेवर टाकले. त्यामुळे तेथून आता फक्त ओबीसी महिला निवडणूक लढवू शकतील. त्यामुळे सोडतीच्या वेळी थेट पद्धतीने ‘ड’ जागेवर टाकलेले खुल्या वर्गातील महिलांसाठीचे आरक्षण कमी झाले असून, ती जागा सर्वांसाठी खुली झाली आहे. तेथून सर्व संवर्गातील पुरुष व महिला निवडणूक लढवू शकतात.

महापालिका निवडणूक प्रभाग आरक्षण सोडतीचा अहवाल निवडणूक आयोगाला सादर केला होता. त्यांनी प्रभाग १९ व ३० मधील जागांबाबत दुरुस्त्या सूचवल्या होत्या. त्यानुसार दुरुस्ती
करून प्रभागनिहाय प्रारूप आरक्षण प्रसिद्ध केले आहे. त्यांवर २४ नोव्हेंबरपर्यंत हरकती व सूचना मागवल्या आहेत.
- सचिन पवार, उपायुक्त, निवडणूक विभाग, महापालिका