पुणे, ता. १० : पुणे महानगर क्षेत्र विकास प्राधिकरणाने (पीएमआरडीए) इंद्रायणी आणि पवना ही नदीसुधार योजना हाती घेतली आहे. ती मार्गी लागण्याच्या दृष्टीने महत्त्वपूर्ण पाऊल पडले आहे. या प्रकल्पासाठी सल्लागार नियुक्त करून निविदा प्रक्रिया राबविण्याची तयारी करण्यात आली आहे. चार महिन्यांत प्रक्रिया पूर्ण करून प्रत्यक्ष कामाला सुरूवात होणार आहे.

नदी सुधार योजनेतंर्गत ‘पीएमआरडीए’ने हद्दीतील सुमारे ८७ किलोमीटर लांबीची इंद्रायणी, तर ३५ किलोमीटर लांबीची पवना नदीसुधार प्रकल्प हाती घेतला आहे. सुमारे ८९० कोटी रुपये खर्च या प्रकल्पासाठी अपेक्षित आहे. प्राधिकरणाकडून या प्रकल्पांचा सर्वंकष विकास आराखडा यापूर्वीच तयार करून राज्य सरकारमार्फत केंद्र सरकारकडे मान्यतेसाठी पाठविला आहे. केंद्र सरकारकडून त्यास तत्त्वतः मान्यता मिळाली आहे. प्रकल्पांच्या अंमलबजावणीतील विलंब टाळण्यासाठी पीएमआरडीएने सल्लागार नियुक्ती करण्याची प्रक्रिया पूर्ण करून निवड केली आहे. निवड करण्यात आलेल्या सल्लागार कंपनीमार्फत आराखड्याची तपासणी करून निविदा राबविण्यात येणार आहे. त्यासाठी चार महिन्यांचा कालावधी सल्लागार कंपनीला देण्यात आला आहे, अशी माहिती प्राधिकरणाच्या मुख्य अभियंता रिनाज पठाण यांनी ‘सकाळ’शी बोलताना सांगितले.

असा इंद्रायणी नदी सुधार प्रकल्प

नदीची एकूण लांबी : १०५ किलोमीटर
पीएमआरडीए हद्दीतील लांबी : ८७.५० किलोमीटर
पिंपरी चिंचवड महापालिकेतील नदीची हद्द : १८ किलोमीटर
प्रकल्पाची एकूण किंमत : ६७१ कोटी
नदीचा उगम : कुरवंडे गाव नागफणी (मावळ तालुका)
संगम : तुळापूर हवेली तालुका भीमा नदी येथे
प्रकल्पाची उद्दिष्ट्ये : नदी प्रदूषण नियंत्रण
प्रकल्पात येणारी गावे : ४८ (नदीच्या दोन्ही तीरांवरील)
लोणावळा, तळेगाव दाभाडे आणि आळंदी (तीन नगरपरिषदांचा समावेश)
वडगाव आणि देहू (नगर पंचायत समावेश)
देहू कटक मंडळ
पंधरा हजार लोकसंख्येपेक्षा जास्त लोकसंख्या असलेली गावे : कुसगाव खडकाळे व इंदोरी
त्यापेक्षा कमी लोकसंख्या असलेली गावे : ३९
बांधण्यात येणाऱ्या एकूण एसटीपीची संख्या : ३९

प्रकल्पाची सद्यःस्थिती
इंद्रायणी नदी सुधार प्रकल्प ‘डीपीआर’ एकूण ६७१ कोटींचा असून, २४ ऑगस्ट २०२३ मध्ये पर्यावरण विभागाचे प्रधान सचिव यांना सादर करण्यात आला. त्यांनी मान्यता देऊन २२ सप्टेंबर २०२३ रोजी त्यांनी मान्यता देऊन तो केंद्र सरकारच्या ‘एनआरसीडी’कडे सादर केला. त्यानंतर त्रुटी दूर करून पुन्हा २५ सप्टेंबर २०२४ मध्ये अहवाल सादर करण्यात आला. या प्रकल्पासाठी केंद्र सरकारकडून ६० टक्के, तर राज्य सरकारकडून चाळीस टक्के निधी उपलब्ध करून दिला जाणार आहे.

पवना नदी सुधार प्रकल्प

नदीची एकूण लांबी : ६० किलोमीटर
प्राधिकरणा हद्दीतील लांबी : ३५ किलोमीटर
पिंपरी-चिंचवड महापालिकेच्या हद्दीतील लांबी : २५ किलोमीटर
प्रकल्पाची एकूण किंमत : २१८ कोटी
नदीचा उगम कोळे : कोळे चाफेसर, मावळ
प्रकल्पात येणारी एकूण गावे : ५४ ( नदीच्या दोन्ही तीरावरील)
दोन्ही तीरावर उभारण्यात येणाऱ्या एसटीपीची संख्या : १५
त्यापैकी डाव्या तीरावर : ७ एसटीपी
उजव्या तीरावर : ८ एसटीपी

प्रकल्पाची सद्यःस्थिती
पवना नदी सुधार प्रकल्पाचा ‘डीपीआर’ तयार करण्यात आला आहे. तो ४ फ्रेबुवारी २०२५ रोजी राज्य सरकारच्या पर्यावरण विभागाचे प्रधान सचिव यांच्याकडे सादर करण्यात आला आहे. प्रकल्पासाठी एकूण २१८ कोटी रुपये खर्च अपेक्षित आहे. लवकरच पर्यावरण विभागाकडून केंद्र सरकारच्या ‘एनआरसीडी’कडे अंतिम मान्यतेसाठी सादर करण्यात येणार आहे. या प्रकल्पासाठी केंद्र सरकारकडून ६० टक्के, तर राज्य सरकारकडून ४० निधी उपलब्ध करून दिला जाणार आहे. या प्रकल्पाचे काम सुरू करण्यासाठी सल्लागाराची नियुक्ती करण्यात आली असून, लवकरच निविदा प्रक्रिया राबविली जाणार आहे.