पुणे - अल्झायमर (मेंदू विकार)ला कारणीभूत टाऊ प्रथिनांवर कडुलिंबातील लिमोनाईड्‌स नियंत्रण मिळवत असल्याचे संशोधनातून सिद्ध झाले आहे. पुण्यातील राष्ट्रीय रासायनिक प्रयोगशाळे(एनसीएल)तील शास्त्रज्ञांनी "मॉलिक्‍यूलर डॉकींग ऍनॅलिसिस'च्या साहाय्याने केलेले हे संशोधन भविष्यात उपचारांमध्ये महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावणार आहे. 

एनसीएलच्या नैसर्गिक उत्पादन गटाने डॉ. एच.व्ही.तुलशीराम यांच्या नेतृत्वाखाली कडुलिंबातील ल्यूमोनाड्‌सवर काम केले. त्याचे विलगीकरण, पृथ्थकरण आणि कार्यपद्धचे अध्ययन या गटाने केले. तर न्युरोबायोलॉजिकल गटाने डॉ. सुभाषचंद्र बोस यांच्या नेतृत्वाखाली टाऊ प्रथिनांचे मेंदूमध्ये तयार होणाऱ्या गाठी आणि त्यावर ल्यूमोनाईड्‌सचा परिणाम अभ्यासला. 

ताज्या बातम्यांसाठी डाऊनलोड करा ई-सकाळचे ऍप 

काय आहे अल्झायमर 
- माणसाला दुर्बल करणारा वार्धक्‍यातील विस्मृतीचा रोग. यामध्ये मेंदूच्या कार्यक्षमतेबरोबरच प्रतिकारशक्तीही हळूहळू क्षीण होते. बहुधा न्यूमोनियाने या रुग्णाचा अंत होतो. 
- अल्झायमरमुळे रुग्णाच्या मेंदूच्या विशिष्ट भागातील चेतापेशी कमी होतात. चेतापेशींच्या बाहेर टाऊ नावाची प्रथिने असतात आणि चेतापेशींमध्येही या प्रथिनांचे तंतू आढळतात. हिप्पोकॅंपस व प्रमस्तिष्काच्या बाह्यभागांमध्ये चेतापेशींचा ऱ्हास जास्त आढळतो. त्यामुळे ऍसेटिल कोलीन हा चेताप्रक्षेपक कमी होतो. चेतापेशींपासून निघणाऱ्या अक्षतंतूंभोवती पिष्ठाभऱ्हास (ऍमिलॉइडऱ्हास) दिसतो. या ऱ्हासात बीटा-ऍमिलॉइड प्रथिनांचा थर मेंदूच्या रक्तवाहिन्यांवर आणि अक्षतंतूंभोवती आढळतो. सामान्य वृद्धांत ही ऍमिलॉइड प्रथिने आढळत नाहीत. 

पुण्याच्या बातम्या वाचण्यासाठी येथे  क्लिक करा

असे आहे संशोधन 
- अल्झायमरवर विजय मिळविण्यासाठी टाऊ आणि बीटा-ऍमिलॉइड प्रथिनांचा थर यांच्यावर नियंत्रण आवश्‍यक 
- कडुलिंबात आढळणारे ल्यूमोनाईड्‌स पेशींच्या वाढीवर नियंत्रण मिळवतात 
- मॉलीक्‍यूलर डॉकिंग अनॅलिसीसद्वारे ल्यूमोनाईड्‌स आणि टाऊ प्रथिनांच्या वर्तनांचा अभ्यास 
- ल्यूमोनाईड्‌स टाऊ प्रथिनांच्या सायटोटॉक्‍सिसीटी नियंत्रित करत असल्याचे सिद्ध 

संशोधनाची वैशिष्ट्ये आणि फायदे 
- अल्झायमरच्या उपचारांमध्ये बजावणार महत्त्वपूर्ण भूमिका 
- निसर्गत- मुबलक प्रमाणात उपलब्ध रसायनांचा वापर 
- अल्झायमरमुळे होणाऱ्या मृत्यूंना प्रतिबंध करता येईल 

अल्झायमरशी निगडित आजारांची देशातील वयानुसार व्याप्ती (टक्केवारीत) 
(स्रोत - फारुख खान यांचा 2011 मधील "सायकॉलॉजीकल मेडिकल' मधील शोधनिबंध) 
तपशील - 65 ते 69 वर्ष - 70 ते 74 वर्ष - 75 ते 79 वर्ष - 80च्या पुढे 
शहर 
- पुरुष - 2.9 - 5.5 - 4.5 - 25 
- महिला - 5.5 - 7.4 - 8 - 21.2 
ग्रामीण 
- पुरुष - 4.3 - 5.8 - 5.7 - 11 
- महिला - 7.8 - 14.8 - 15.7 - 29.4 
---------------- 
अल्झायमरशी निगडित आजारातून बरे होण्याचे प्रमाण (टक्केवारी) 
1) शहरी - 7.5 
2) ग्रामीण - 10.6 
--------- 
देशातील स्थिती 
(स्रोत - डिमेंशिया इन इंडिया रिपोर्ट) 
वर्ष - रूग्णसंख्या 
2010 - 37 लाख 
2030 (अपेक्षित) - 76 लाख