काटेवाडी, ता. ६ : औषधी आणि सुगंधी वनस्पतींच्या लागवडीतून शेतकऱ्यांसाठी समृद्धीचा नवा मार्ग खुला झाला आहे. एकात्मिक फलोत्पादन विकास अभियानांतर्गत २०२५-२६ साठी ४ कोटी ४० लाखांचा कृती आराखडा मंजूर झाला आहे. ज्येष्ठमध, शतावरी, गुलाब, लव्हेंडरसारख्या पिकांसह शेतकऱ्यांना आर्थिक साहाय्य मिळणार आहे. तांत्रिक मार्गदर्शन आणि बाजारपेठेची संधी देखील या अभियान अंतर्गत उपलब्ध होणार आहे.
महाराष्ट्र शासनाच्या कृषी विभागामार्फत राबविल्या जाणाऱ्या या योजनेचे संचालन महाराष्ट्र राज्य फलोत्पादन आणि औषधी वनस्पती मंडळ, पुणे यांच्या मार्गदर्शनाखाली होत आहे. योजनेचा उद्देश शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवणे, दुर्मिळ वनस्पतींचे संवर्धन आणि औषध, सौंदर्य उत्पादने व पारंपरिक वैद्यकीय क्षेत्राला चालना देणे आहे. शेतकऱ्यांना आर्थिक सहाय्य, तांत्रिक मार्गदर्शन आणि बाजारपेठ सुविधा मिळतील. लाभार्थ्यांकडे स्वतःच्या नावे शेतजमीन आणि ७/१२ व ८-अ उतारा असणे आवश्यक आहे.

या झाडांच्या लागवडीस प्रोत्साहन
या योजनेअंतर्गत ज्येष्ठमध, शतावरी, अश्वगंधा, ब्राह्मी, तुळस, जटामासी, सफेद मुसळी, गुग्गुळ, पिंपळी, चिराटा यांसारख्या औषधी आणि गुलाब, रोझमेरी, चंदन, जिरेनियम, निशिगंध, दवणा, जाई, लॅव्हेंडर, पामरोझा, गवती चहा, सिट्रोनिला यांसारख्या सुगंधी वनस्पतींच्या लागवडीस प्रोत्साहन दिले जाईल.

अनुदानासाठी २ हेक्टर मर्यादा
लागवड साहित्य, एकात्मिक सेंद्रिय खत व्यवस्थापन (INM) आणि कीड व्यवस्थापन (IPM) खर्चासाठी २ हप्त्यांमध्ये अनुदान मिळेल. योजनेचा मुख्य उद्देश शेतकऱ्यांना मूल्यवर्धित पिकांकडे वळवणे आणि आयुर्वेदिक, युनानी, होमिओपॅथी उद्योगांना कच्चा माल पुरवठा सुनिश्चित करणे आहे.

प्रशिक्षण आणि अभ्यास दौरेही
काढणीपश्चात व्यवस्थापन, साठवणूक आणि प्रक्रिया यासाठीही आर्थिक साहाय्य मिळेल. ज्यामुळे उत्पादनाचा दर्जा टिकेल आणि बाजारपेठेत चांगला दर मिळेल. शेतकऱ्यांनी महाडीबीटी पोर्टलवर ऑनलाइन अर्ज करावा किंवा तालुका कृषी अधिकारी कार्यालयात संपर्क साधावा. या अभियानांतर्गत प्रशिक्षण आणि अभ्यास दौरे आयोजित केले जाणार आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांना आधुनिक लागवड तंत्रज्ञानाची माहिती मिळण्यास मदत होणार आहे.

औषधी व सुगंधी वनस्पती लागवड शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर जोडधंदा ठरेल. त्यामुळे ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला चालना मिळेल. प्रथम येणाऱ्यास प्राधान्य या पद्धतीने महाडीबीटी पोर्टलवर अर्ज करणाऱ्या शेतकऱ्यांना या योजनेचा लाभ मिळेल.
- संजय काचोळे, जिल्हा कृषी अधीक्षक, पुणे

अनुदान मर्यादा
- औषधी वनस्पती (उदा. ज्येष्ठमध, शतावरी, अश्वगंधा, तुळस) : प्रति हेक्टर २ लाख १५ हजार रुपये, सर्वसाधारण क्षेत्रात ४० टक्के, अनुसूचित क्षेत्रात ५० टक्के.
- महाग सुगंधी वनस्पती (उदा. गुलाब, चंदन, लव्हेंडर : प्रति हेक्टर १ लाख २५ हजार रुपये, सर्वसाधारण क्षेत्रात ४० टक्के, अनुसूचित क्षेत्रात ५० टक्के.
- इतर सुगंधी वनस्पती (उदा. पामरोझा, गवती चहा) : प्रति हेक्टर ५० हजार रुपये, सर्वसाधारण क्षेत्रात ४० टक्के, अनुसूचित क्षेत्रात ५० टक्के.