काटेवाडी, ता. ६ : बारामती उपविभागातील सीताफळ बागांवर पिठ्या ढेकूण (मिली बग) किडीचा प्रादुर्भाव काहीप्रमाणात आढळून येऊ लागला आहे. ही कीड सीताफळाच्या झाडांचे नुकसान करत असून, उत्पादन आणि फळांच्या गुणवत्तेवर परिणाम होत असल्याचे बारामती, इंदापूर तसेच पुरंदर तालुक्यातील शेतकरी हवालदिल झाले आहेत.

सीताफळ व अंजीर संशोधन केंद्र जाधव वाडी येथील वनस्पती रोग शास्त्रज्ञ युवराज बालगुडे यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, पिठ्या ढेकूण ही एक लहान, पांढऱ्या पावडरसारख्या थराने झाकलेली कीड आहे, जी सीताफळाच्या कोवळ्या पानांमधून, फांद्यांमधून, कळ्यांमधून आणि फळांमधून रस शोषते. या किडीमुळे झाडांची वाढ खुंटते, पाने आणि फळांचा आकार वेडावाकडा होतो. तसेच, ही कीड मधासारखा चिकट पदार्थ (हनीड्यू) सोडते, ज्यावर काळी बुरशी (सूटी मोल्ड) वाढते. यामुळे पाने आणि फळे काळी पडतात, ज्यामुळे फळांना बाजारात कमी बाजारभाव मिळतो. बारामती उपविभागातील सीताफळ बागांखाली बारामती २१५ हेक्टर, इंदापूर २४१ हेक्टर, दौंड १६१ हेक्टर, पुरंदर २१०० हेक्टर असे २७२५ हेक्टर क्षेत्र आहे.

अशा करा उपाययोजना
चिकट पट्टीचा वापर: सीताफळाच्या झाडाच्या खोडावर पाच सेंटिमीटर रुंदीची चिकट प्लॅस्टिक पट्टी लावावी. ही पट्टी किडीच्या पिल्लांना खोडावरून झाडावर चढण्यापासून रोखते. पिल्ले पट्टीला चिकटून मरतात, ज्यामुळे किडीचा प्रसार थांबतो.
मित्र कीटकांचा वापर: परभक्षी मित्र कीटक ‘क्रिटोलिमस मॉन्ट्रोझायरी’ (लेडीबर्ड बीटल) प्रतिएकरी ६०० या प्रमाणात १५ दिवसांच्या अंतराने तीन ते चार वेळा सायंकाळच्या वेळी बागेत सोडावेत. हे कीटक पिठ्या ढेकूण किडी खाऊन त्यांचे प्रमाण कमी करतात. यानंतर रासायनिक कीटकनाशकांची फवारणी टाळावी, कारण यामुळे मित्र कीटकांचा नाश होऊ शकतो.
जैविक बुरशीनाशक: ‘लेकॅनोसिलिअम लेकानी’ (व्हर्टिसिलिअम लेकॅनी) हे जैविक बुरशीनाशक ५ ग्रॅम आणि फिश ऑइल रोझीन सोप पाच ग्रॅम प्रति लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी. सध्याच्या पावसाळी हवामानात, जेव्हा आर्द्रता जास्त असते, तेव्हा ही फवारणी विशेषतः प्रभावी ठरते.

पिठ्या ढेकूण किडीमुळे सीताफळाच्या फळांचे उत्पादन कमी होऊ शकते. फळांचा आकार लहान आणि विकृत होतो. तसेच, काळ्या बुरशीमुळे फळांचे सौंदर्य आणि गुणवत्ता खालावते.
- युवराज बालगुडे, वनस्पती रोग शास्त्रज्ञ, सीताफळ व अंजीर संशोधन केंद्र जाधववाडी, (ता. पुरंदर)
01202