- अनिरुद्ध राठी

एका कंपनीमध्ये काम करणारे दोन मित्र रमेश (ज्याला ‘इन्कम टॅक्स रिटर्न’संदर्भात जास्त माहिती नाही) आणि सुरेश (जो ‘इन्कम टॅक्स रिटर्न’संदर्भात जागरूक आहे) या दोघांमधील संवाद...

सुरेश: काय रे रमेश? कसा आहेस? तुला आपल्या कंपनीकडून फॉर्म १६ मिळाला ना? मला कालच मिळाला बघ.

रमेश: अरे, काल एचआर (HR) डिपार्टमेंटकडून काहीतरी मेल तर आला आहे... पण जाऊ दे. त्या फॉर्म १६ चं मला काय देणं-घेणं देणं? माझ्या पगारावर जो काही टॅक्स येत आहे; कंपनीने तेवढा टीडीएस केलाच आहे ना...

सुरेश: अरे रमेश, तू काय बोलतोयस ते तुला लक्षात येतंय का...? कंपनीने टीडीएस जरी केला असेल तरी तुला आयटीआर म्हणजेच इन्कम टॅक्स रिटर्न भरणं आवश्यक आहे, हे तुला माहीत आहे ना?

रमेश: काय बोलतोस? म्हणजे कंपल्सरी आहे? अरे, पण सॅलरीवरचा टॅक्स मी भरला आहे ना ऑलरेडी टीडीएसच्या रूपात? मग आता कशाला आयटीआर वगैरे भरत बसू?

सुरेश: रमेश, अवघड आहे बाबा तुझं...! अरे, आपल्याला कायद्यानुसार इन्कम टॅक्स रिटर्न म्हणजेच प्राप्तिकर विवरणपत्र दाखल करणं अनिवार्य आहे. तसंच त्याचे खूप फायदेसुद्धा असतात.

रमेश: काय बोलतोस? इन्कम टॅक्स रिटर्न दाखल करायचे फायदेसुद्धा असतात? तर माझ्या प्रिय मित्रा सुरेश, प्लीज मला हे सर्व सविस्तर सांग ना...

सुरेश: हुश्श...! तुझ्यासारखे अनेक करदाते अजूनही आपल्या अवतीभवती आहेत, हे मला कळतंय आणि त्यामुळे या प्रश्नांची सविस्तर उत्तर देण्यासाठी मी ‘सकाळ मनी’ मासिकाच्या ताज्या अंकात साध्या-सोप्या भाषेत लेख लिहिला आहे.

माझ्याबरोबरच आणखीही बऱ्याच नामवंत सीए आणि करसल्लागारांनी इन्कम टॅक्स रिटर्नच्या विविध पैलूंवर माहितीपूर्ण लेख लिहिले आहेत. त्यामुळे ‘सकाळ मनी’चा हा ताजा अंक आवर्जून घे आणि नीट बारकाईनं वाच. तुझ्या सगळ्या प्रश्नांची उत्तरं मिळतील...

वरील संवादामधील कित्येक ‘रमेश’ आपल्याकडील असंख्य करदात्यांमध्ये अजूनही आपल्याला दिसून येतात. प्राप्तिकर विवरणपत्र म्हणजेच इन्कम टॅक्स रिटर्न हा प्रत्येक करदात्यासाठी खूप महत्त्वाचा भाग असतो. पण बरेच जण त्याकडे गांभीर्याने पाहात नाहीत.

त्यामुळे याबाबतीत माहिती असणे सर्वांनाच खूप गरजेचे आहे. असे ‘रिटर्न’ वेळेत दाखल केल्याने, दंड आणि त्राससुद्धा आपण टाळू शकतो; तसेच मानसिक आणि आर्थिक शांतताही मिळते. बघा पटतंय का?