मुंबई : ABS आणि EBD सारखे संक्षिप्त शब्द तुम्ही अनेकदा ऐकले असतील. विशेषत: जेव्हा तुम्ही नवीन वाहन खरेदी करण्यासाठी जाता किंवा काही वेळा डीलरशिपवर कार सर्व्हिसिंग करताना हे शब्द ऐकायला मिळतात.

काही लोक याकडे जास्त लक्ष देत नाहीत. तर काही लोकांना त्याबद्दल प्राथमिक माहिती असते. तसेच, जेव्हा आपण वाचतो की "सरकारने कारमध्ये ABS अनिवार्य केले आहे", तेव्हा अचानक प्रश्न पडतो की, हे आहे तरी काय ?

ABS आणि EBD ही कारमधील सुरक्षा वैशिष्ट्ये असतात. सरकारने ऑटोमोबाईल कंपन्यांना त्यांच्या वाहनांमध्ये ही सुविधा देणे बंधनकारक केले आहे. शेवटी, एबीएस आणि ईबीडी काय आहेत आणि ही वैशिष्ट्ये किती महत्त्वाची आहेत. ते वाहनात कसे काम करतात. त्यांची उपयुक्तता काय आहे ? वाहनाच्या या खास सेफ्टी फीचरबद्दल जाणून घेऊ या.

ABS चे पूर्ण नाव अँटी-लॉक ब्रेकिंग सिस्टम (Anti-lock Braking System) आहे. हे वाहनाचे असे सुरक्षा वैशिष्ट्य आहे जे अचानक ब्रेक लावल्याने बाईक किंवा कारला घसरण्यापासून प्रतिबंधित करते.

तसेच वाहन नियंत्रित करते. त्यात बसवलेले व्हॉल्व्ह आणि स्पीड सेन्सरच्या मदतीने अचानक ब्रेक लावल्याने वाहनाची किंवा दुचाकीची चाके लॉक होत नाहीत आणि वाहन न चुकता कमी अंतरावर थांबते.

जगातील पहिले ABS १९२९ मध्ये विमानांसाठी डिझाइन करण्यात आले होते तर ते १९६६मध्ये पहिल्यांदा कारमध्ये वापरले गेले होते. १९८० पासून, हे सुरक्षा वैशिष्ट्य ABS कारमध्ये स्थापित केले जाऊ लागले.

आज सुरक्षेच्या दृष्टीने एबीएस इतके महत्त्वाचे झाले आहे की, सरकारने लोकांच्या सुरक्षिततेचा विचार करून प्रत्येक कार/बाईकसाठी हे अनिवार्य केले आहे.

ABS प्रणाली कशी कार्य करते ?

जेव्हा वाहनात अचानक ब्रेक लावले जातात, त्या वेळी ब्रेक ऑइलच्या दाबामुळे ब्रेक पॅड चाकाला जोडले जातात आणि त्याचा वेग कमी होतो. भरधाव वेगात वाहनासमोर काही अडथळे आल्यास वाहन पूर्णपणे थांबवावे लागते, तर ब्रेक पेडल जोरात दाबले जाते त्यामुळे वाहन थांबते.

पण जेव्हा ब्रेक अचानक खूप जास्त वेगाने लावले जातात तेव्हा ब्रेक पॅड चाकाला चिकटतात. या प्रकरणात, ABS प्रणालीचे काम सुरू होते.

ब्रेक पॅड चाकाला जॅम करताच स्पीड सेन्सर चाकाचा वेग सिग्नल ECU (इलेक्ट्रॉनिक कंट्रोल युनिट) ला पाठवतो. ECU प्रत्येक चाकाच्या गतीची गणना करते आणि प्रत्येक चाकाच्या गतीनुसार हायड्रॉलिक युनिटला सिग्नल पाठवते.

ECU कडून सिग्नल मिळाल्यावर, हायड्रॉलिक सिस्टम त्याचे कार्य सुरू करते. ECU कडून मिळणाऱ्या सिग्नलच्या गतीनुसार हायड्रॉलिक सिस्टीम प्रत्येक चाकातील दाब वाढवत किंवा कमी करत राहते.

आणि कारची चाके जॅम होऊ लागताच, हायड्रॉलिक सिस्टम ब्रेकचा दाब थोडा कमी करते ज्यामुळे चाके पुन्हा फिरू लागतात आणि नंतर ब्रेक दाब वाढवून चाक थांबते. विशेष म्हणजे ही प्रक्रिया एका सेकंदात अनेक वेळा होते आणि परिणामी वाहनाची चाके जॅम होत नाहीत आणि वाहन कोणत्याही अडचणीशिवाय वळवता येते. दाब वाढवून किंवा कमी केल्याने, ब्रेकिंग अंतर कमी होते.

EBD म्हणजे काय ?

EBD ला इलेक्ट्रॉनिक ब्रेकफोर्स वितरण म्हणतात. ही एक अशी प्रणाली आहे ज्याद्वारे वाहनाचा वेग, भार आणि रस्त्याच्या परिस्थितीनुसार ब्रेक वेगवेगळ्या चाकांवर वेगवेगळ्या ब्रेक फोर्स लागू करतात. जेव्हा अचानक ब्रेक लावला जातो तेव्हा गाडी पुढच्या दिशेला दबली जाते आणि गाडी वळणावर वळते तेव्हा गाडीचे वजन आणि त्यावर बसलेले प्रवासी एका बाजूला असतात.

अशा परिस्थितीत, जेव्हा ब्रेक लावावा लागतो, तेव्हा EBD वाहने घसरण्याची शक्यता खूप जास्त असते, कारण EBD प्रणाली रस्त्याच्या वजन आणि स्थितीनुसार वेगवेगळ्या चाकांना वेगवेगळे ब्रेक फोर्स देते. जे अशा परिस्थितीतही वाहन नियंत्रणात राहते आणि सरकत नाही.

दोन्ही प्रणाली भिन्न आहेत

एबीएस आणि ईबीडी दोन्ही स्वतंत्र प्रणाली आहेत. मात्र हे दोघे वाहनात एकत्र काम करतात, त्यामुळे या दोघांचे नावही अनेकदा एकत्र घेतले जाते.

ABS आणि EBD चे फायदे

ABS आणि EBD प्रणालीचे फायदे काय आहेत. ABS आणि EBD सिस्टीम असलेल्या वाहनांमध्ये, अचानक ब्रेक लावला तरी स्टीयरिंग नियंत्रणात राहते. वेगात अचानक ब्रेक लावल्याने वाहनाची चाके जॅम होत नाहीत. ABS आणि EBD सिस्टीम वाहनाला वेगाने घसरण्यापासून किंवा कॉर्नरिंग करताना अचानक ब्रेक लागण्यापासून रोखतात.

ABS आणि EBD सिस्टम ब्रेकिंग अंतर कमी करतात. म्हणजेच वाहनाची ब्रेक यंत्रणा पूर्णपणे नियंत्रणात राहते. ABS आणि EBD प्रणाली बसवलेल्या वाहनांची किंमत थोडी जास्त आहे.