अनेक किल्ले वैदिक काळापासून प्राचीन काळापासून मध्ययुगीन आणि आधुनिक काळापर्यंत बांधले गेले होते. जे आज आश्चर्यकारकतेपेक्षा कमी नाही. प्राचीन काळी फारशी संसाधने नसतानाही किल्ले सुरेख आणि अनोख्या पद्धतीने बांधले गेले होते. अनेक भारतीय किल्ल्यांच्या जागतिक वारसामध्येही याचा समावेश आहे. भारतीय इतिहासातसुद्धा असे अनेक राज्यकर्ते होते. ज्यांनी त्यांच्या कारकिर्दीत एकापेक्षा अधिक सुंदर आणि रहस्यमय किल्ले बांधले. आजही हजारो पर्यटक या किल्ल्यांना भेट देत आहेत. भारतातील दहा सर्वात जुन्या आणि प्रसिद्ध किल्ल्यांबद्दल काही ज्ञानवर्धक गोष्टी सांगणार आहोत.

लाल किल्ला दिल्ली
हा ऐतिहासिक किल्ला १६३९ च्या सुमारास आसाफा मुगल सम्राट शाहजहांने बांधला होता. लाल वाळूचा खडकांनी बांधलेला हा राजवाडा देशाची राजधानी दिल्लीच्या जुन्या दिल्ली भागात आहे. विशालकाय भिंती, सर्जनशीलता डिझाईनवर दिसते. दरवर्षी १५ ऑगस्ट रोजी या गडावर देशाचे पंतप्रधान राष्ट्रध्वज फडकवतात. २००७ मध्ये लाल किल्ल्याला युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळाचे नाव देण्यात आले.

जैसलमेर किल्ला, जैसलमेर
जैसलमेर किल्ला भारताच्या राजस्थान राज्यात आहे. हा किल्ला आठशे वर्षांहून अधिक जुना मानला जातो. हा किल्ला ११५६ च्या सुमारास तत्कालीन राजपूत शासक रावल जैसल यांनी बांधला होता. आज हजारो पर्यटक येथे फिरायला येतात. हे शत्रूपासून बचाव करण्यासाठी पर्वतावर बांधले गेले.

कांगरा किल्ला, हिमाचल
कांग्रा किल्ला हिमाचलच्या मैदानावर निर्मित सर्वात प्राचीन आणि आश्चर्यकारक किल्ल्यांपैकी एक आहे. हा किल्ला काटोच घराण्याच्या राज्यकर्त्यांनी बांधला होता. असे म्हणतात की या किल्ल्याचा उल्लेख महाभारतातही आहे. मध्ययुगीन काळात हा राजवाडा लुटण्यासाठी अनेक हल्ले करण्यात आली. सन १००९ मध्ये महमूद गझनी, १३६० मध्ये फिरोजशाह तुगलक आणि १५४० मध्ये शेरशहाने राजवाड्यावर हल्ला केला.

गोलकोंडा किल्ला, आंध्र प्रदेश
आंध्र प्रदेशच्या हैदराबाद शहरातील गोलकोंडा किल्ला हा दक्षिण भारतातील सर्वात प्राचीन आणि प्रसिद्ध किल्ल्यांपैकी एक आहे. हा किल्ला आपल्या भव्य रचनेसाठी प्रसिद्ध आहे. हा किल्ला एका वेळी नव्हे तर वेगवेगळ्या वेळी अनेक राज्यकर्त्यांनी बांधला होता. गोलकोंडा किल्ला ग्रेनाइट पर्वत तोडून बनविला आहे.

पन्हाळा किल्ला, महाराष्ट्र
पन्हाळा किल्ला कोल्हापूर जवळच सह्याद्री पर्वत आहेत. हा महाराष्ट्रातील सर्वात प्राचीन, सर्वात मोठा आणि प्रसिद्ध किल्ल्यांपैकी एक आहे. हा किल्ला ११७८ ते १२०९ या काळात बांधला गेला. असे म्हणतात की हा किल्ला मराठा, मोगल आणि ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनीच्या समावेशाचे केंद्र होते. शिवाजी महाराज, आदिल शाह यांच्यासारख्या राज्यकर्त्यांनी या राजवाड्यावर राज्य केले आहे.

आग्रा किल्ला, उत्तर प्रदेश
जगप्रसिद्ध आग्रा किल्ला जगातील प्रसिद्ध ताजमहालपासून थोड्या अंतरावर आहे. हे अकबराने १५५८ मध्ये लाल वाळूच्या दगडाने बांधले असावे असे मानले जाते. त्यावेळी हा किल्ला मोगल साम्राज्याचे निवासस्थान असायचा. युनेस्कोच्या जागतिक वारसास्थळ म्हणून आग्रा किल्ल्याचाही समावेश आहे. १८५७ च्या भारतीय विद्रोहात झालेल्या या लढाईत या किल्ल्याने महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे.

ग्वाल्हेर किल्ला, मध्य प्रदेश
ग्वाल्हेर किल्ला हा मध्य प्रदेशसह भारतातील सर्वात प्रेक्षणीय आणि लोकप्रिय पर्यटनस्थळ आहे. हा वाडा आश्चर्यकारक आर्किटेक्चरचा एक न जुळणारा नमुना मानला जातो. हे जगप्रसिद्ध राजवाडा मनसिंग तोमर यांनी १४८६-१५१६च्या सुमारास बांधला होता. हा किल्ला मध्ययुगीन काळात मोगलांचा गड असायचा.

चित्तोडगड किल्ला, राजस्थान
चित्तोडगड किल्ला हा भारतातील सर्वात मोठा आणि राजस्थानातील सर्वात भव्य किल्ला आहे. हा किल्ला बेराच नदीवर बांधलेला आहे. या किल्ल्याच्या आत ८४ जलकुंभ होते, जे आता काही बंद आहेत. हा किल्ला चित्रांगड मौर्याने सातव्या शतकात बांधला होता. पुढे या राजवाड्यावर वीर महाराणा प्रताप सिंह यांनी बर्‍याच वर्षांपासून राज्य केले.

मेहरानगड किल्ला, राजस्थान
राजस्थानच्या जोधपूर शहरात मेहरानगड किल्ला अस्तित्त्वात आहे. हा पाचशे वर्षांहून अधिक जुना किल्ला मानला जातो. हा किल्ला राव जोधा यांनी सुमारे १४५९ मध्ये बांधला होता. शत्रू हल्ला करु नये म्हणून हा राजवाडा एका टेकडीच्या माथ्यावर बांधला गेला. या वाड्यात उपस्थित असलेल्या संग्रहालयात शस्त्रे, वेशभूषा इत्यादी पाहू शकता.

श्रीरंगपटनाम किल्ला, कर्नाटक
कर्नाटकातील कावेरी नदीकाठी बांधलेला हा राजवाडा एक दिवस संपूर्ण दक्षिण भारतासाठी खास होता. या वाड्यास दक्षिणेचा शासक टीपू सुलतानचा राजवाडा असे म्हणतात. हा राजवाडा सुमारे १४५४ च्या सुमारास बांधला गेला. या वाड्यावर बर्‍याच वर्षांपासून ब्रिटिश सरकारने राज्य केले होते. स्वातंत्र्यानंतर त्याचे पर्यटनस्थळात रूपांतर झाले.