अकोला : पावसाचे पाणी जिरवण्यासाठी व्यवस्थापन करण्याची हीच योग्य संधी आहे. या संधीचा सदूपयोग करीत, प्रत्येकाने त्यांच्या अंगणातच शोषखड्डा करावा व भविष्यातील पाणी टंचाईचे संकट टाळावे, असा सल्ला जलतज्ज्ञांनी दिला आहे.

दरवर्षी पाण्याचा वापर वाढत असून, त्यातूलनेत पाण्याची बचत किंवा जमिनीत साठवणूक होत नाही आहे. मागील शतकात लोकसंख्या तिपटीने वाढल्याने पाण्याचा उपसा व वापर सहा पटीने वाढला, गोडे पाणी मोठ्या प्रमाणात दुषीत झाले. वाढती जलटंचाई व जलप्रदूषण या समस्येवर उपाययोजना आवश्यक आहे. त्यासाठी वापरकर्त्यांनाच पाण्याचे सांभाळकर्ते बनावे लागणार आहे. प्रत्येकाने स्वतःच्या कुटुंबाचा विचार करून सुरक्षित, आवश्यक तेवढाच पाणी वापर केला आणि भविष्यातील पुंजी म्हणून, पाणी व्यवस्थापन केले, तर आपोआपच जिल्ह्यात, विभागात आणि राज्यात मोठ्याप्रमाणात जलसंवर्धन होईल, असा विश्वास जलतज्ज्ञ, अभ्यासक डॉ.सुभाष टाले यांनी ‘सकाळ’शी बोलताना व्यक्त केला.

हीच संधी पाणी व्यवस्थापणाची
लोकसंख्या वाढीनुसार दरवर्षी पाण्याचा वापर वाढत आहे. त्या तुलनेत पाण्याची बचत होत नसून, पावसाचे पाणी वाहून जात असल्याने जमिनीत पाण्याची उपलब्धता सुद्धा कमी होत आहे. सध्या लॉकडाउनमुळे बहुतांश लोक घरी असून, पाण्याचा वापर वाढला आहे. कोरोना संसर्ग टाळण्यासाठी वेळोवेळी स्वच्छ हात धुणे तसेच बाहेरुन आल्यानंतर अंघोळ व स्वच्छतेसाठी सुद्धा पाण्याचा वापर वाढला आहे. परंतु, घरी असल्याचा फायदा घेत प्रत्येकाने अंगणात शोषखड्डा करुन, वापरलेल्या पाण्याची भरपाई करावी व भविष्यातील पाणी टंचाईचे संकट टाळावे.
- सुभाष टाले, जलतज्ज्ञ, अभ्यासक, अकोला

असा करा शोषखड्डा
घरावर पडणारे पावसाचे पाणी तसेच अंगणातून वाहून जाणारे पाणी अंगणातच उताराच्या ठिकाणी शोषखड्डा करुन जिवरता येते. शोषखड्डा कुपनलिका किंवा विहिरीपासून पाच ते सहा फुट अंतरावर असल्यास फायद्याचे ठरते. शोषखड्डा साधारणपणे लांबी, रुंदी 3x3 व अडिच ते तीन फूट खोल असावा. जागा कमी असल्यास 2.5x2.5 लांबी, रुंदी व दोन फूट खोल असावा. खड्डा खोदल्यानंतर त्यामध्ये सर्वप्रथम एक फूटापर्यंत मोठे दगड टाकावे, त्यानंतर एक फूट बारीक चिपा टाकाव्या, त्यावर एक फूट गोल दगड किंवा मोठ्या गिट्टीचा थर करावा. त्यानंतर एक फूट विटांचा थर करुन त्यावर सहा इंच मध्यम आकाराची गिट्टी, सहा इंच रुडी व सहा इंच बारीक रेती टाकून, या शोषखड्ड्यात वाहून जाणारे पाणी जिरवावे.