Jayant Naralikar : नारळीकरांनी स्टीफन हॉकिंगला हरवलं तो दिवस..! सर्वाधिक प्रश्न विचारणारा विद्यार्थी अन् केम्ब्रिजच्या आठवणी

Jayant Naralikar and Stephen Hawkings : जगप्रसिद्ध खगोलशास्त्रज्ञ आणि लेखक डॉ. जयंत नारळीकर यांचे वयाच्या 86व्या वर्षी वृद्धापकाळाने निधन झाले. त्यांच्या वैज्ञानिक आणि साहित्यिक योगदानाने विश्वाला नवी दिशा दिली.

त्यांनी एका मुलाखतीत केम्ब्रिज विद्यापीठातील कॉलेजचे दिवस आठवताना खगोलशास्त्रज्ञ डॉ. स्टीफन हॉकिंग यांच्याविषयी बोलले होते. त्यांनी स्टीफन यांची जिद्द, प्रचंड इच्छाशक्ती आणि विज्ञानातील योगदानाची जगाला पुन्हा आठवण करून दिली. जगप्रसिद्ध भौतिकशास्त्रज्ञ स्टीफन हॉकिंग यांच्या निधनानंतर, त्यांच्या आयुष्यावर प्रकाश टाकणाऱ्या आठवणींमध्ये डॉ. नारळीकर यांनी स्टीफन हॉकिंग यांचे “एक वैज्ञानिक म्हणून असामान्य व्यक्तिमत्त्व” असे वर्णन केले होते.

हॉकिंग आणि केम्ब्रिजमधील आठवणी

ते म्हणाले, "मी हॉकिंगपेक्षा दोन-तीन वर्षांनी सीनियर होतो. आम्ही दोघेही केम्ब्रिजच्या एकाच विभागात होतो. त्याकाळात एक डॉक्टर मला म्हणाले होते की स्टीफन हॉकिंगला केवळ दोनच वर्षं शिल्लक आहेत. त्यावेळी त्याच्या शरीरात कोणतीही शारीरिक दुर्बलता नव्हती, पण नंतर हळूहळू त्याचा शरीरावर परिणाम दिसू लागला.

पण या कठीण परिस्थितीतही हॉकिंगने आपली जिद्द सोडली नाही. त्याने वैज्ञानिक विचार मांडण्यात कधीही खंड पडू दिला नाही. त्याच्या कल्पना आणि सिद्धांत त्याने जगासमोर आत्मविश्वासाने मांडले," असे नारळीकर म्हणाले.

त्याकाळी प्रसिद्ध खगोलशास्त्रज्ञ फ्रेड होईल यांच्यासोबत काम करण्याची हॉकिंगची तीव्र इच्छा होती. "माझे आणि होईल यांचे खूप काम चालू होते, त्यामुळे त्यांच्याकडे आधीच काही विद्यार्थी होते आणि त्यामुळेच हॉकिंगला नकार द्यावा लागला," असे नारळीकरांनी स्पष्ट केले. हॉकिंगला संधी मिळाली असती, तर त्या जोडीने आणखी काही अद्भुत वैज्ञानिक संशोधन केलं असतं, असा नारळीकरांना विश्वास होता.

हॉकिंगच्या ‘अ ब्रीफ हिस्टरी ऑफ टाइम’ या पुस्तकाचा उल्लेख करताना नारळीकर म्हणाले, “हे पुस्तक सर्वसामान्य लोकांना पूर्णपणे समजेल असे नाही, पण लोकांमध्ये त्याच्याविषयी प्रचंड उत्सुकता होती. म्हणूनच इतक्या जड विषयावरचे पुस्तक इतके लोकप्रिय झाले.” हॉकिंगने विज्ञानासारखा क्लिष्ट विषय देखील रंजकतेने लोकांपर्यंत पोचवून दिला

हॉकिंगच्या प्रकृतीबाबत नारळीकर म्हणाले होते, "शरीर पूर्णपणे काम करत नव्हतं, तरीसुद्धा त्याने आपल्या जिद्दीच्या जोरावर विज्ञानासाठी अतुलनीय काम केलं." काही वर्षांपासून दोघांची प्रत्यक्ष भेट झाली नव्हती, पण सामायिक मित्रांमार्फत हॉकिंगबाबतचे अपडेट्स मिळत होते, असेही त्यांनी सांगितले.

स्टीफन हॉकिंगसोबत टेबल टेनिस

जयंत नारळीकरांनी मुलाखतीत सांगितले होते की, विद्यार्थी असूनही त्यांना विज्ञान परिषदेत व्याख्यान देण्याकहो संधी मिळाली होती. या व्याख्यानात स्टीफन हॉकिंगने या विद्यार्थ्याने त्यांना सर्वांत जास्त प्रश्न विचारले होते. या विज्ञान परिषदेतच त्यांची टेबल टेनिसची मॅच रंगली आणि जयंत नारळीकरांनी त्याच्यामध्ये स्टीफनला हरवले होते