NISAR Explainer : कशी झाली NISAR ची निर्मिती ? 90 दिवसांचा कालावधी का? मिशनबद्दल A to Z माहिती जाणून घ्या..

NISAR Mission Details : श्रीहरीकोटा येथून 30 जुलैला भारत आणि अमेरिकेच्या संयुक्त प्रयत्नांनी विकसित केलेला ‘नासा-इस्रो सिंथेटिक अपर्चर रडार’ (NISAR) हा पृथ्वी निरीक्षण उपग्रह जीएसएलव्ही-एफ16 रॉकेटद्वारे अवकाशात झेपावला आहे. हा उपग्रह अवकाशात स्थिरावल्यानंतरच त्याचे खरे काम सुरू होईल. मात्र या उपग्रहाला त्याच्या संशोधन टप्प्यातत प्रवेश करण्यासाठी किमान 90 दिवसांचा कालावधी लागणार आहे. या उपग्रहाच्या निर्मितीपासून ते डेटा संकलनापर्यंतच्या प्रवासाबद्दल जाणून घेऊया.

निसारची निर्मिती

‘निसार’ हा उपग्रह भारताच्या इस्रो आणि अमेरिकेच्या नासा या दोन अवकाश संशोधन संस्थांच्या जवळपास दहा वर्षांच्या सहकार्याचा परिणाम आहे. हे मिशन एक-दोन वर्षांचे यश नाही तर यामागे तब्बल 10 वर्षांची मेहनत आहे. या काळात दोन्ही संस्थांनी स्वतंत्रपणे उपग्रहाच्या विविध महत्त्वपूर्ण प्रणाली विकसित केल्या आणि त्यानंतर त्या एकत्रित करून हा अत्याधुनिक उपग्रह तयार करण्यात आला. इस्रोने ‘एस-बँड सिंथेटिक अपर्चर रडार’ (S-band SAR) विकसित केले, तर नासाच्या जेट प्रोपल्शन लॅबोरेटरी (जेपीएल) ने ‘एल-बँड सिंथेटिक अपर्चर रडार’ (L-band SAR) तयार केले. या दोन्ही रडार प्रणाली ‘इंटिग्रेटेड रडार इन्स्ट्रुमेंट स्ट्रक्चर’ (IRIS) नावाच्या एका सामायिक संरचनेत एकत्रित करण्यात आल्या. या IRIS संरचनेचे संयोजन आणि इतर पेलोड घटकांचे एकत्रीकरण जेपीएल येथे पार पडले. त्यानंतर ही संरचना भारतात पाठवण्यात आली.

भारतात इस्रोच्या बेंगळुरू येथील यूआर राव उपग्रह केंद्रात (URSC) उपग्रहाचा मुख्य फ्रेम तयार करण्यात आला होता. इस्रोने नंतर संपूर्ण उपग्रहाचे चाचणी यशस्वीपणे पूर्ण केली. या प्रक्रियेतून ‘निसार’ हा उपग्रह अवकाश संशोधनासाठी सज्ज झाला. (NISAR SATELLITE DETAILS)

90 दिवसांचा कालावधी का?

निसार उपग्रह अवकाशात प्रक्षेपित झाल्यानंतर त्याला त्याच्या कार्यक्षम टप्प्यात प्रवेश करण्यासाठी 90 दिवसांचा कालावधी लागणार आहे. याचे कारण असे की, प्रक्षेपणानंतर उपग्रहाला कक्षा स्थिर करणे, त्याच्या सर्व प्रणालींची तपासणी करणे आणि रडार यंत्रणा कार्यान्वित करणे यासाठी अनेक टप्प्यांतून जावे लागेल. या कालावधीत उपग्रहाच्या रडार प्रणालींची अचूकता तपासली जाईल आणि पृथ्वीच्या पृष्ठभागाचे निरीक्षण करण्यासाठी आवश्यक त्या सुधारणा केल्या जातील.

निसारचे महत्त्व

‘निसार’ हा उपग्रह पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील बदलांचे सखोल निरीक्षण करणार आहे. यामध्ये भूकंप, ज्वालामुखी, हिमनद्या, जंगलांचे आरोग्य आणि समुद्र पातळीतील बदल यांचा समावेश आहे. या उपग्रहाच्या रडार प्रणाली अत्यंत उच्च रिझॉल्यूशनमध्ये पृथ्वीचे चित्रण करू शकतात, ज्यामुळे पर्यावरणीय बदल आणि नैसर्गिक आपत्तींचा अभ्यास करणे अधिक सुलभ होईल. भारत आणि अमेरिकेसाठी हा उपग्रह अवकाश संशोधनातील एक महत्त्वाचा टप्पा ठरणार आहे. (NISAR SATELLITE LATEST UPDATE)

‘निसार’ उपग्रह पृथ्वी निरीक्षणाच्या क्षेत्रात क्रांती घडवण्याची क्षमता ठेवते. त्याच्या 90 दिवसांच्या तयारीनंतर हा उपग्रह विज्ञान संशोधनासाठी डेटा पाठवण्यास सुरुवात करेल. भारत आणि अमेरिकेच्या या संयुक्त प्रकल्पामुळे अवकाश संशोधनातील सहकार्याचा एक नवा आदर्श निर्माण झाला आहे. या उपग्रहाच्या यशस्वीपणे होणाऱ्या भविष्यातील योगदानाची सर्वांना उत्सुकता आहे. ‘निसार’च्या माध्यमातून पृथ्वीच्या पर्यावरणाचे संरक्षण आणि संशोधनासाठी एक नवीन दालन उघडणार आहे, हे निश्चित!

FAQs

1. What is NISAR satellite?
   निसार उपग्रह म्हणजे काय?
   निसार हा इसरो आणि नासा यांनी संयुक्तपणे विकसित केलेला पृथ्वी निरीक्षण उपग्रह आहे, जो दुहेरी-फ्रिक्वेंसी सिंथेटिक अपर्चर रडार (एल-बँड आणि एस-बँड) वापरून पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील बदलांचे निरीक्षण करेल.

2. Why does NISAR take 90 days to start collecting data?
   निसारला डेटा संकलन सुरू करण्यासाठी ९० दिवस का लागतात?
   प्रक्षेपणानंतर, निसारला १२-मीटर रडार अँटेनाची तैनाती, यंत्रणेची तपासणी आणि कॅलिब्रेशनसाठी ९० दिवसांचा कालावधी लागेल, ज्यामुळे विज्ञान टप्प्यासाठी तयारी पूर्ण होईल.

3. How was the NISAR satellite built?
   निसार उपग्रह कसा बनवला गेला?
   इसरोने एस-बँड रडार आणि उपग्रहाचा मुख्य ढाचा बेंगळुरूच्या यूआर राव उपग्रह केंद्रात बनवला, तर नासाच्या जेपीएलने एल-बँड रडार बनवला. दोन्ही भाग एकत्रित करून इसरोने अंतिम एकत्रीकरण आणि चाचणी केली.

4. What is the role of ISRO and NASA in the NISAR mission?
   निसार मोहिमेत इसरो आणि नासाची भूमिका काय आहे?
   इसरोने उपग्रहाचा ढाचा, एस-बँड रडार आणि प्रक्षेपण यंत्रणा पुरवली, तर नासाने एल-बँड रडार, जीपीएस रिसीव्हर आणि हाय-स्पीड डेटा लिंक पुरवली.

5. What makes NISAR’s radar system unique?
   निसारची रडार यंत्रणा कशामुळे अद्वितीय आहे?
   निसारची दुहेरी-फ्रिक्वेंसी (एल-बँड आणि एस-बँड) रडार यंत्रणा स्वीपएसएआर तंत्रज्ञान वापरते, जी उच्च रिझोल्यूशनसह विस्तृत क्षेत्राचे निरीक्षण करते आणि कोणत्याही हवामानात कार्य करते.