Oldest train Of India : ये अंग्रेजो के जमाने की ट्रेन है! १११ वर्ष रूळावर धावतेय ही रेल्वे

Oldest train Of India : आज आपण देशातील सर्वात जुन्या एक्सप्रेस ट्रेनबद्दल बोलत आहोत. त्याची सुरुवात १ जून १९१२ रोजी झाली. तेव्हापासून ती सातत्याने रुळावर धावत आहे. ब्रिटिशांच्या काळात ही भारतातील सर्वात वेगवान रेल्वे होती. मात्र, देशात कोरोनामुळे लॉकडाऊन असताना तेही बंद करण्यात आले होते.

२२ मार्च २०२० पासून ती बंद करण्यात आली आणि त्यानंतर १ डिसेंबर २०२० रोजी २५५ दिवसांनंतर ती रुळावर आली. ही देशातील सर्वात जुनी ट्रेन आहे. या आठवड्यात ती १११ वर्षांची झाली.

स्वातंत्र्यापूर्वी इंग्रजांच्या काळात इटारसी, आग्रा, दिल्ली, अमृतसर, लाहोर आणि पेशावर दरम्यान २४९६ किमीचा प्रवास करायचा. सुरवातीला ती फक्त गोऱ्या इंग्रजांसाठी चालवली जायची. मात्र, १९३० च्या दशकापासून सर्वसामान्यांसाठी थर्ड क्लासचे डबेही बसविण्यात आले.

पंजाब लिमिटेड म्हणून आधी होती ओळख

ग्लॅमरस फ्रंटियर मेलपेक्षा १६ वर्षांनी अधिक जुनी असलेली आणि पूर्वी मुंबई ते पेशावर चालणारी पंजाब मेल १ जून १९१२ रोजी बॅलार्ड पियर मोल स्थानकातून प्रथमच सुटली. पंजाब मेल ही बॅलार्ड पियर मोल स्टेशन म्हणजे जीआयपी रेल्वे सेवांसाठी एक केंद्र होते. तिला तेव्हा पंजाब मेल किंवा पंजाब लिमिटेड संबोधन जायचे.

ही गाडी १ वर्षांपूर्वी १ जून १९१२ रोजी सुरू करण्यात आली होती. त्यावेळी या देशावर इंग्रजांचे राज्य होते. त्यावेळी ती मुंबई च्या बंदरावरील बॅलार्ड पियर मोल स्टेशन ते अखंड भारतातील पेशावर (पेशावर) दरम्यान धावत होती. तेव्हा पेशावरहून मुंबईला लोकांना घेऊन जाणारी ही एकमेव ट्रेन होती. तेव्हा ही गाडी पंजाब लिमिटेड या नावाने ओळखली जायची.

सुरुवातीच्या तीन गाड्यांच्या सुरुवातीच्या प्रवासात त्यात सहा डबे, प्रवाशांसाठी तीन आणि टपाल माल व मेलसाठी तीन डबे जोडण्यात आले. तीन प्रवासी डब्यांची क्षमता केवळ ९६ प्रवासी वाहून नेण्याची होती.

१९३० च्या दशकाच्या मध्यात पंजाब मेलमध्ये तृतीय श्रेणीचा प्रशिक्षक सुरू करण्यात आली. १९४५ मध्ये पंजाब मेलमध्ये वातानुकूलित बेडरूम उभारण्यात आली.

१९६८ मध्ये ही गाडी झाशीहून डिझेल इंजिनने धावू लागली आणि नंतर डिझेल इंजिन नवी दिल्लीला आणण्यास सुरुवात झाली. १९७६ मध्ये ते फिरोजपूरपर्यंत जाऊ लागले. १९७० च्या दशकाच्या उत्तरार्धात किंवा १९८० च्या दशकाच्या सुरुवातीला पंजाब मेल भुसावळपर्यंत इलेक्ट्रिक लोकोमोटिव्हसह चालविली जात होती, इगतपुरी येथे डीसी ते एसी ट्रॅक्शन डीसीवरून एसीमध्ये बदलले जात होते.

अवघे ९६ प्रवासी घेवून धावायची गाडी

ही गाडी मुंबईच्या बॅलार्ड पियर मोल स्थानकापासून ते पेशावरकडे जीआयपी मार्गे सुमारे ४७ तासांत २ हजार ४९६ किमी अंतर कापत असे. ट्रेनला सहा डबे जोडलेले असत. त्यापैकी तीन प्रवासी व टपालासाठी होते.

तीन प्रवासी डब्यांतील प्रवाशांची क्षमता फक्त ९६ प्रवाशांची होती. प्रथम श्रेणीच्या व दोन बर्थ असलेल्या कंपार्टमेंटसह बनवलेले सर्व डब्बे एका टोकापासून दुसर्‍या टोकापर्यंत जाऊ शकणारे (कॉरीडॉर कार) होते.

कालका मेल किंवा नेताजी एक्सप्रेस कालका मेल (नेताजी एक्सप्रेस) ही सध्या भारतीय रेल्वेच्या इतिहासातील सर्वात जुनी धावणारी ट्रेन आहे. या वर्षी 157 वर्षांचा प्रवास पूर्ण करून कालका मेल सातत्याने पुढे जात आहे. ट्रेनने 1866 मध्ये 01 अप आणि 02 डाउन नंबर प्लेट्ससह "ईस्ट इंडियन रेल्वे मेल" म्हणून काम सुरू केले.

सध्या, कालका मेल ट्रेन भारताच्या पूर्वेकडील पश्चिम बंगाल राज्याची राजधानी कोलकाता जवळ असलेल्या हावडाला, हरियाणाच्या दुसर्‍या राज्यातील पंचकुला येथे असलेल्या कालका या रेल्वे स्टेशनशी जोडते.