Aditya L1 Mission: इतका तप्त की हिराही वितळेल; विमानाने तिथवर जायला लागतील २० वर्षे; नक्की सूर्य कसा आहे?

चांद्रयान-३ च्या यशानंतर भारताने सूर्या मिशन आदित्य-L१ लाँच केलं आहे. ते Lagrangian point 1 (L1) वर पाठवायचं आहे. पृथ्वीपासून १५ लाख किलोमीटर अंतरावर असलेल्या या बिंदूपर्यंत पोहोचण्यासाठी या मोहिमेला सुमारे चार महिने लागतील.चांद्रयान-३ च्या यशानंतर भारताने सूर्या मिशन आदित्य-L१ लाँच केलं आहे. पृथ्वीपासून १.५ दशलक्ष किलोमीटर दूर असलेल्या लॅग्रेंजियन पॉइंट १ (L1) बिंदूपर्यंत पोहोचण्यासाठी सुमारे चार महिने लागतील.

आधी जाणून घेऊया सूर्य म्हणजे काय?

सोप्या शब्दात सांगायचं झाल्यास, सूर्य हा प्रज्वलित अग्नीचा एक महाकाय गोळा आहे. सूर्य हा मुख्यतः हायड्रोजन आणि हेलियमचा बनलेला आहे. आपल्या सूर्यमालेतील हा एकमेव तारा आहे. सूर्य हा आपल्या सौरमालेचा केंद्रबिंदू आहे आणि त्याचं गुरुत्वाकर्षण सूर्यमालेला एकत्र ठेवतं. आपल्या सूर्यमालेतील प्रत्येक गोष्ट त्याच्याभोवती फिरते.

सूर्य किती मोठा आहे?

सूर्य आपल्या सौरमालेतला सर्वात मोठा घटक आहे. त्याचं केंद्रापासून पृष्ठभागापर्यंतचे अंतर ६,९५,५०८ किलोमीटर आहे. त्यात संपूर्ण सूर्यमालेच्या वस्तुमानाच्या ९९.८६ टक्के वस्तुमान आहे. हे वस्तुमान इतकं आहे की एक दशलक्षाहूनही अधिक पृथ्वी सूर्यामध्ये बसू शकतात. सूर्य पृथ्वीच्या १०० पट रुंद आहे आणि सर्वात मोठा ग्रह गुरूपेक्षा १० पट रुंद आहे.

सूर्य किती गरम आहे?

कोर म्हणजेच केंद्र हा सूर्याचा सर्वात उष्ण भाग आहे. या केंद्राचं तापमान १५ दशलक्ष अंश सेल्सिअस आहे. हे विलक्षण प्रमाणात ऊर्जा सोडते जी उष्णता आणि प्रकाशाच्या रूपात सोडली जाते. गाभ्यामध्ये निर्माण होणारी उर्जा बाहेरील थरांपर्यंत पोहोचण्यासाठी दहा लाख वर्षे लागतात. यावेळी तापमान २० लाख अंश सेल्सिअसपर्यंत घसरते. पृष्ठभागावर येईपर्यंत तापमान ५,९७३ °C पर्यंत घसरले आहे परंतु ते सध्या हिरा उकळण्याइतपत गरम आहे.

सूर्याच्या कोरोनामध्ये म्हणजेच वातावरणातील तापमान पुन्हा सुमारे २ दशलक्ष अंश सेल्सिअसपर्यंत वाढू लागते. सूर्याच्या केंद्रापासूनचे अंतर जसजसे वाढत जाईल तसतसे तापमान कमी होणे अपेक्षित आहे. वातावरणातील तापमानात झालेली ही वाढ हे सूर्याचे सर्वात मोठे रहस्य आहे. तापमानातील फरक ओळखणे हे भारताच्या आदित्य-L1 मोहिमेचे एक उद्दिष्ट आहे.

सूर्य कशापासून बनलेला आहे?

सूर्य हा वायू आणि प्लाझ्माचा गोळा आहे. त्यातील ९१ टक्के हायड्रोजन वायू आहे. तीव्र उष्णता आणि गुरुत्वाकर्षण शक्तीमुळे त्याचे हेलियममध्ये रूपांतर होते. जेव्हा प्लाझ्मा सूर्याच्या तपमानापर्यंत तापतो तेव्हा त्यात पुरेशी उर्जा असते ज्यामुळे चार्ज केलेले कण ताऱ्याच्या गुरुत्वाकर्षणातून बाहेर पडतात आणि अवकाशात जातात. याला सौर वारा म्हणतात जो विशिष्ट परिस्थितीत पृथ्वीच्या वातावरणाला आदळतो.

हायड्रोजन आणि हेलियम व्यतिरिक्त, शास्त्रज्ञांनी सूर्यामध्ये किमान ६५ इतर घटक शोधले आहेत. यापैकी सर्वाधिक मुबलक प्रमाणात ऑक्सिजन, कार्बन, नायट्रोजन, सिलिकॉन, मॅग्नेशियम, निऑन, लोह आणि सल्फर यांचा समावेश होतो.

सूर्य फिरतो का?

होय. जरी सूर्य पृथ्वीसारखा घन नसला तरी प्लाझ्मा त्याच्या पृष्ठभागाभोवती फिरत असताना तो फिरतो. सूर्याला त्याच्या अक्षावर एकदा फिरायला सरासरी २७ दिवस (पृथ्वीनुसार) लागतात, पण वेगवेगळे भाग वेगवेगळ्या वेगाने फिरतात.

सनस्पॉट्स म्हणजे काय?

सनस्पॉट्स हे सूर्याच्या पृष्ठभागाचे थंड भाग आहेत आणि ते फोटोस्फियरमध्ये आढळतात (सूर्याचा पृष्ठभाग आपण पृथ्वीवरून पाहतो). पृष्ठभागावरील तात्पुरते डाग आपल्याला त्यांच्या सभोवतालच्या गरम प्लाझ्मापेक्षा जास्त गडद दिसतात. हे कोल्ड स्पॉट्स 50,000 किमी पर्यंत पसरू शकतात.

सोलर फ्लेअर्स म्हणजे काय?

सोलर फ्लेअर्स ही संपूर्ण सूर्यमालेतील सर्वात मोठी स्फोटक घटना आहेत. सनस्पॉट्सशी संबंधित चुंबकीय क्षेत्र ऊर्जेचे उष्णतेमध्ये रूपांतर करतात आणि अंतराळात बाहेर टाकतात, कणांना गती देतात तेव्हा ते उद्भवतात. शास्त्रज्ञ सामान्यत: सौर ज्वाळांमधून येणारे अल्ट्राव्हायोलेट किरण, क्ष-किरण आणि गॅमा किरण मोजतात. हे सहसा सूर्याच्या पृष्ठभागावर धगधगत्या आगीच्या रूपात दिसतात आणि काही मिनिटांपासून काही तासांपर्यंत टिकू शकतात