World Mental Health Day : कोरोनानंतर मानसिक आजारांत 25 टक्‍यांपर्यंत वाढ

नाशिक : तणाव, अस्‍वस्‍थता, चिंता, भयगंड, स्किझोफ्रेनिया यांसारख्या विविध मानसिक आजारांचे प्रमाण वाढत आहे. कोरोना साथीनंतर मानसिक आजारांच्‍या रुग्‍णांमध्ये तब्‍बल २५ टक्‍यांपर्यंत वाढ झाली आहे. यामुळे दर दहापैकी पाच ते सहा जण मानसिक आजारांचे शिकार होत आहेत. याबाबत जागरूकता निर्माण करताना वेळीच या आजारावर उपचार करुन घेण्याची आवश्‍यकता मानसोपचार तज्‍ज्ञांकडून व्‍यक्‍त होत आहे.

‘मानसिक आरोग्‍य आणि मानसिक स्‍वास्‍थ जागतिक स्‍तरावर प्राधान्‍याचा विषय बनविणे’ अशी यंदाच्‍या जागतिक मानसिक आरोग्‍य दिनाची संकल्‍पना आहे. ही संकल्‍पना निवडण्याचे महत्त्वाचे कारण म्‍हणजे अद्यापही समाजात मानसिक आजारांबाबत तितकी सजगता दिसून येत नाही. शरीरात काही दुखले तर त्‍यावर लगेच उपचार घेतला जातो. परंतु तुलनेत बहुतांश वेळा मानसिक आजारांकडे दुर्लक्ष केले जाते. यामुळे सौम्‍य स्वरूपाच्या मानसिक आजारांचे रूपांतर गंभीर आजारांमध्ये होत असल्‍याचे डॉक्‍टरांचे निरीक्षण आहे. औषधोपचार व सोबत कॉग्‍निटीव्‍ह बिहेव्‍हीयरल थेरपी व यांसारख्या थेरपी आणि समुपदेशन आदी उपचार आहेत.

मानसिक आजारांचे प्रमाण (प्रति शंभर लोकसंख्येमागे)

• तणाव (डिप्रेशन) : १५

• चिंतारोग (एन्‍झायटी) : २५

• व्‍यसनाधीनता (ॲडिक्‍शन) : ३०

• लैंगिक समस्‍यांबाबत विकार : ३० ते ४०

• स्किझोफ्रेनिया : १ ते २

• निद्रानाश, झोपेशी निगडित समस्‍या : ३५ ते ४०

• ऑब्‍सेसिव्‍ह कम्‍पल्‍सीव्‍ह डिसऑर्डर : ५

• बायपोलर ऑफेंसिव्‍ह डिसऑर्डर : २

मानसिक आरोग्‍यासाठी हे करा

• नियमितपणे ध्यान, योगासने करावीत

• मित्र, कुटुंबीयांसोबत गुणवत्तापूर्ण वेळ घालवावा.

• छंद जोपासावेत, दिवसभरातील काही वेळ छंदांसाठी द्या.

• सात ते आठ तासांची झोप घेणे आवश्‍यक असते

• निसर्गाच्‍या सानिध्यात वेळ घालवावा

कोरोनानंतर मानसिक आजारांमध्ये लक्षणीय वाढ झालेली असून, यासंदर्भात आणखी जागरूकता वाढली पाहिजे. बहुतांश मानसिक आजार योग्‍य उपचारातून पूर्णपणे बरे हाऊ शकतात. सौम्‍य ते गंभीर स्वरूपाच्या आजारांवर वेळीच व पूर्ण उपचार घेऊन सामान्‍य जीवन जगता येऊ शकते.

-डॉ. हेमंत सोननीस, मानसोपचार तज्‍ज्ञ

गीतेमध्ये (६.६) भगवान श्रीकृष्ण अर्जुनाला सांगतात की नियंत्रित मन माणसाचे चांगले मित्र होऊ शकते व अनियंत्रित मन त्याचे शत्रू असते. मानसिक स्वास्थ्यासाठी मनावर नियंत्रण करणे शिकावे लागेल. समर्थ रामदास स्वामी म्हणत, ‘ज्याने मन जिंकले त्याने जग जिंकले’. मनावर नियंत्रण करण्यासाठी मंत्रजप, प्राणायाम, ध्यान, सेवा हे सर्वोत्तम उपाय आहेत.

-कृष्णधन प्रभू, अध्यक्ष, इस्‍कॉन नाशिक