कोरेगाव (जि. सातारा) : उत्तर भारतामध्ये राजमा या नावाने प्रसिद्ध असलेल्या घेवड्याची मोठी बाजारपेठ आहे. कोरेगाव तालुक्‍यामध्ये विशेषतः तालुक्‍याच्या उत्तर भागात आणि खटावच्या पश्‍चिमेकडील काही गावांत घेवड्याचे पीक मोठ्या प्रमाणात घेतले जाते. या वर्षी कोरेगाव, खटाव या दोन्ही भागांमध्ये मिळून सुमारे 20 हजार हेक्‍टरवर घेवड्याची पेरणी झाली आहे. विशिष्ट भौगोलिक परिस्थिती व वातावरणामुळे या भागात पिकणाऱ्या घेवड्याला वेगळी गुणवत्ता आणि चव असल्याने उत्तर भारतीय बाजारपेठेमध्ये तो कोरेगावचा राजमा म्हणून प्रसिद्ध आहे. 

प्रामुख्याने खरीप हंगामात घेतल्या जाणाऱ्या घेवड्याच्या पिकाला जेमतेम पाऊस पोषक ठरतो. कमी किंवा अधिक पाऊस झाल्यास या पिकाचे नुकसान होते. या पार्श्वभूमीवर पारंपरिक वाघा घेवडा या वाणाला पर्याय ठरू शकणारा आणि कमी किंवा अधिक पावसामध्ये तग धरून अधिक उत्पादन देणारा "वरुण' हा विकसित वाण काही वर्षांपूर्वी उपलब्ध झाला आहे. आता त्यात आणखी संशोधन झाले असून, त्यानुसार विकसित झालेल्या "फुले राजमा' या सुधारित वाणाचे बीजोत्पादन गेल्या वर्षी करंजखोप येथे घेण्यात आल्याची माहिती घेवडा या पिकाला "कोरेगावचा राजमा' या नावाने "जीआय' मानांकन (पेटंट) मिळवून देण्यासाठी पुढाकार घेतलेल्या जय तुळजाभवानी शेतकरी बचत गटाचे अध्यक्ष व देऊर येथील घेवडा उत्पादक मधुकर कदम यांनी दिली. 

तालुका कृषी अधिकारी बापूसाहेब शेळके यांच्या सहकार्याने फुले राजमा या नवीन वाणाचे बियाणे या वर्षीच्या खरिपामध्ये शेतकऱ्यांना उपलब्ध झाले आहे. त्यामुळे उत्पादन वाढण्यास मदत होणार आहे. शेतकऱ्यांना दर्जेदार बियाणे उपलब्ध करून देण्याबरोबरच उत्पादित घेवड्याला चांगला दर मिळवून देण्यासाठी ही संस्था प्रयत्नशील आहे. संस्थेने ग्रेडेशन युनिट उपलब्ध केले आहे. त्याद्वारे प्रतवारीनुसार माल बाजारपेठेत पाठवण्यासाठी शेतकऱ्यांना प्रवृत्त करण्याचा व चांगल्या गुणवत्तेच्या मालाला चांगला दर मिळवून देण्याचा संस्थेचा प्रयत्न आहे. 

सध्या भारत-चीन संबंध ताणले गेले आहेत. या पार्श्वभूमीवर चीनमधील घेवड्याच्या आयातीबाबत साशंकता निर्माण झाली आहे. अशा परिस्थितीमध्ये भारतीय बाजारपेठेतील घेवड्याची मागणी लक्षात घेतल्यास कोणत्याही नैसर्गिक आपत्तीशिवाय या वर्षीचा खरीप हंगाम यशस्वी झाल्यास "जीआय' मानांकनप्राप्त "कोरेगावचा राजमा' यंदा चांगला भाव देईल, अशी घेवडा उत्पादक म्हणून आमची अपेक्षा असल्याचे श्री. कदम यांनी सांगितले. 

उत्पादनवाढीचे आव्हान 
सुमारे दोन वर्षांपूर्वी आमच्या संस्थेच्या पदाधिकाऱ्यांनी तत्कालीन कृषिमंत्री राधामोहन सिंग व तत्कालीन संरक्षणमंत्री मनोहर पर्रिकर यांची दिल्ली येथे भेट घेतली होती. त्या वेळी संरक्षण दलासाठी दर दोन महिन्यांनी याप्रमाणे वर्षभरासाठी दोन हजार मेट्रिक टन राजमा पुरवण्याचा प्रस्ताव आमच्या संस्थेपुढे आला होता. मात्र, आपली कोरेगावची उत्पादन क्षमता 500 मेट्रिक टनांपर्यंत असल्याने त्या वेळचा प्रस्ताव स्वीकारणे अवघड होते. आमच्यापुढे उत्पादनवाढीचे आव्हान जरूर आहे. आता घेवड्याचे नवनवीन वाण उपलब्ध होत असल्याने बीजोत्पादन कार्यक्रमावर भर देऊन उत्पादन वाढविण्यावर भर दिला जाणार असल्याची माहिती मधुकर कदम यांनी दिली. 

पालिका, नगरपंचायतींसाठी महत्त्वाचे : पथविक्रेता समित्या करणे अनिवार्य