नवी दिल्ली- 2 आणि 3 डिसेंबर 1984  ची ती रात्र भारतीयांची झोप उडवणारी होती. यादिवशी भोपाळमधील अमेरिकी कंपनी यूनियन कार्बाइड प्लांटच्या 610 क्रमांकाच्या टँकमधील विषारी मिथाईल आयसोसायनेट गॅसची गळती होते. गॅस गळती अशावेळी झाली, जेव्हा भोपाळ शहर गाढ झोपेमध्ये होते. अनेकांना माहित नव्हतं की ती त्यांची शेवटची रात्र होती. लोकांना काही कळण्याच्या आतच शहराची हवा विषारी झाली होती. विश्वास बसणार नाही, पण तब्बल 15 हजार लोकांनी यामुळे आपला जीव गमावला असल्याचं सांगितलं जातं.  

शतकातील सर्वात भयानक औद्योगिक दुर्घटनेत सरकारी आकड्यांनुसार 5 हजार लोकांचा जीव गेला होता, पण लोक सांगतात की 15 हजार लोकांचा या दुर्घटनेत मृत्यू झाला होता. भोपाळ गॅस दुर्घटनेतील पीडित आजही जीवनाची झूंज देत आहेत. आपल्या प्रियजनांना गमावलेले लोक आजही भरपाई मिळण्यासाठी कायदेशीर लढाई  लढत आहेत. स्थानिक लोकांच्या माहितीनुसार रात्री 10 वाजता गॅस गळती सुरु झाली. त्यानंतर 11 वाजता लोकांना याची जाणीव होऊ लागली. 

चौकशीवेळी लॉकअपमध्ये सीसीटीव्ही बसवा; सर्वोच्च न्यायालयाचे आदेश

यूनियन कार्बाइड कंपनीतून  मिथाइल आयसो साइनाइटची गळती झाली होती. भोपाळ गॅस गळतीमुळे जवळजवळ 5 लाख लोक प्रभावित झाले होते. स्थानिक लोक सांगतात की 1 तासातच हजारो लोक मृत्यूमुखी पडले होते. रात्री झोपलेले लोक पुढच्या दिवशीची सकाळ पाहू शकले नव्हते. सर्वत्र आक्रोश, रडणे आणि ओरडणे ऐकू येत होते. 

भोपाळ गॅस दुर्घटनेला 37 वर्ष झाले आहेत, पण आजही या भागात विषारी गॅसचा प्रभाव जाणवतो. गॅस गळती पीडितांची दुसरी किंवा तिसरी पिढी कोणत्या ना कोणत्या आजाराने ग्रस्त आहे. अनेक लहान बाळ आजही मानसिकरित्या अपंग जन्मतात. पीडितांना आजही नुकसान भरपाई मिळू शकलेली नाही. कंपनीने पीडितांना 10 लाख रुपये भरपाईचे आश्वासन दिले होते. अनेकांना मदत मिळाली आहे, पण अजूनही अनेकजण मदतीपासून वंचित आहेत. 

ब्रिटनला कोविड-19 लस मिळाली, पण भारताला मिळणे कठीण; जाणून घ्या कारण

माहितीनुसार 40 टन गॅसची गळती झाली होती. टँक क्रमांक 610 मध्ये विषारी गॅस मिथाईल आयसो सायनाईटमध्ये पाणी मिळाले होते. त्यानंतर रासायनिक प्रक्रिया झाली आणि टँकवर दबाव वाढला. दाबामुळे टॅक उघडला गेला आणि गॅस गळती झाली. पण, कंपनीच्या अधिकाऱ्यांनी याकडे लक्ष दिले नाही आणि मोठी दुर्घटना घडली.  या घटनेचे फोटो भीतीदायक आहेत. त्या दिवशी भोपाळच्या लोकांवर जी वेळ आली होती, ती शब्दात मांडणे कठीण आहे. 

(EDITED BY- KARTIK PUJARI)