अनेक अभ्यासांनी असे सुचवले आहे की, हिवाळ्यात हॉस्पिटलमध्ये भरती होणारे आणि हृदयविकाराच्या (heart failure) रुग्णांमध्ये मृत्यूचे प्रमाण जास्त असते. याचे मुख्य कारण म्हणजे तापमानात झपाट्याने घट झाल्याने विविध प्रकारचे शारीरिक बदल घडून येतात, ज्यामुळे रोग आणखी वाढतो. उपचाराचे वेळापत्रक (Treatment scheduled), लाइफस्टाइलमधील बदल आणि (हृदय रोग तज्ञ) कार्डिओलॉजिस्टकडून नियमित तपासणी करून लवकर उपचार करून हार्ट फेलियरचे व्यवस्थापन केले जाऊ शकते.

हिवाळ्यात छातीत जंतुसंसर्ग होणे, हृदय गती वाढणे आणि रक्तदाब वाढणे यांसारख्या परिस्थितीमुळे हृदय गती बिघडू शकते. कमी तापमानामुळे रक्तवाहिन्या अरुंद होतात आणि रक्तप्रवाह (Blood flow) रोखू शकतो, ज्यामुळे हृदयावर अधिक दबाव येतो. त्यामुळे हृदयरोगांवर वेळीच उपचार केल्यास त्यांना विशेषत: हिवाळ्यात खूप फायदा होऊ शकतो.

हिवाळ्यात हृदयाच्या संबंधित काही घटकांबद्दल जाणून घेऊयात

- उच्च रक्तदाब (High blood pressure) : थंड हवामानामुळे रक्तदाब पातळीत चढ-उतार होऊ शकतो आणि हृदय गती वाढू शकते. हृदयविकाराच्या रुग्णांना हॉस्पिटलमध्ये भरती व्हावे लागते.

- वायू प्रदूषण (Air pollution) : हिवाळ्यात, धुके (Fog) आणि प्रदूषक (Pollutants)जमिनीच्या जवळ जमा होतात, ज्यामुळे छातीत जंतुसंसर्ग आणि श्वासोच्छवासाची शक्यता वाढते. हार्ट फेल्युअर रूग्णांना सहसा श्वासोच्छवासाचा त्रास होतो आणि प्रदूषकांमुळे त्यांची लक्षणे बिघडू शकतात, ज्यामुळे गंभीर प्रकरणांमध्ये हॉस्पिटलमध्ये भरती व्हावे लागते.

- घाम कमी होणे ( sweat): कमी तापमानामुळे कमी घाम येतो. शरीराला जास्तीचे पाणी बाहेर काढता येत नाही आणि यामुळे फुफ्फुसांमध्ये द्रव तयार होऊ शकतो, ज्यामुळे हार्ट फेलियर रुग्णांमध्ये हृदयाचे कार्य बिघडू शकते.

- व्हिटॅमिन-डी ची कमतरता (Vitamin-D) : व्हिटॅमिन-डी हृदयामध्ये स्कार टिश्यू तयार होण्यास प्रतिबंध करते, ज्यामुळे हृदयविकाराच्या झटक्यानंतर हार्ट फेलियरपासून वाचवते. हिवाळ्यात, सूर्यप्रकाशाच्या योग्य प्रदर्शनाअभावी, व्हिटॅमिन-डी कमी पातळीमुळे हृदयाच्या विफलतेचा धोका वाढतो.

- हृदय सुरक्षित ठेवा (Keep the heart safe) : 'हिवाळ्यातील प्रभावा'च्या जागरूकतेने रुग्ण आणि त्यांच्या कुटुंबियांना हार्ट फेलियरच्या लक्षणांकडे अधिक लक्ष देण्यास आणि योग्य औषधे आणि जीवनशैलीतील बदलांसह स्थिती व्यवस्थापित करण्यास प्रोत्साहित केले पाहिजे.

हार्ट फेल्युअर रूग्ण आणि ज्यांना आधीपासून ह्रदयाची समस्या आहे त्यांनी हिवाळ्याच्या काळात विशेषतः सावधगिरी बाळगली पाहिजे.

- तुमच्या कार्डिओलॉजिस्टला वेळोवेळी भेटा आणि रक्तदाबाकडे लक्ष द्या.

- पाणी आणि मीठ कमीप्रमाणात वापरा, कारण हिवाळ्यात जास्त घाम येत नाही.

- हृदयरोगींनी दररोज व्यायाम करावा, तथापि, अति थंडी किंवा उष्णतेमध्ये घरातील वर्कआउट करण्याचा सल्ला दिला जातो.

- तुम्हाला बरे वाटत असले तरीही तुमची औषधे खाणे विसरू नका.

- थंडीच्या दिवसात सर्दी, खोकला, फ्लू यांसारख्या आजारांपासून स्वतःचा बचाव करा.

(ही बातमी संशोधकांनी केलेल्या वैद्यकीय संशोधनावर तसेच तज्ज्ञांच्या मतांवर आधारित आहे. या मतांशी 'सकाळ ऑनलाइन'चा कोणताही संबंध नाही. त्यामुळे कोणतेही वैद्यकीय उपचार करण्यापूर्वी आरोग्यतज्ज्ञ आणि डॉक्टरांशी योग्य तो सल्लामसलत करणे आवश्यक आहे.)