व्यायाम करणे शरीरासाठी आवश्यक आहे. व्यायामाच्या फायद्यांबद्दल नेहमीच लोकांना सांगितले जाते. पण तुम्ही दिवसातल्या (Day) कोणत्या वेळी व्यायाम (Exercise) करता त्याला फार महत्व आहे. व्यायाम सकाळी, संध्याकाळी केला जातो. काहीजण दुपारी जीमला जातात. एका नव्या अभ्यासानुसार (Study) दिवसाच्या ज्यावेळी तुम्ही व्यायाम करता त्यावेळी त्याचा वेगवेगळा प्रभाव असतो. शास्त्रज्ञ व्यायामाचा वेळेनुसार परिणाम (सकाळी आणि संध्याकाळ) का बदलतो याबद्दल अजूनही अनभिज्ञ आहेत. म्हणूनच, अलीकडेच शास्त्रज्ञांच्या एका चमूने वेगवेगळ्या वेळी केलेल्या व्यायामाच्या परिणामावर सखोल अभ्यास केला आहे. (Impact Of Exercise According To Timing)

या अभ्यासात ((Study) वेगवेगळ्या वेळी केलेल्या व्यायामामुळे शरीराचे अवयव (Body) विशिष्ट पद्धतीने निरोगी रेणू कसे तयार करतात (healthy signal molecule) हे दिसून आले आहे. याचा अर्थ या निरोगी सिग्नल रेणूच्या निर्मितीवर व्यायामाच्या वेळेचा परिणाम होतो. याचा आरोग्य, झोप (Sleep), स्मरणशक्ती, व्यायाम कार्यप्रदर्शन आणि चयापचय होमिओस्टॅसिस परिस्थिती (Metabolic Homeostasis) हाताळताना सुव्यवस्था राखण्यासाठी विस्तृत प्रभाव पडतो. या अभ्यासाचे निष्कर्ष सेल मेटाबॉलिझम जर्नलमध्ये (cell metabolism) प्रकाशित झाले आहेत.(Impact Of Exercise According To Timing)

शास्त्रज्ञांच्या मते...

करोलिंस्का इंस्टीट्यूट (Karolinska Institutet) आणि युनिव्हर्सिटी ऑफ कोपेनहेगनच्या नोर्डिक्स फाऊंडेशन सेंटर फॉर बेसिक मेटाबॉलिक रिसर्चच्या प्रोफेसर जुलीन आर. जीराथू (Juleen R. Zierath) यांनी व्यायामाच्या वेळेचा तुमच्या आरोग्यावर कसा परिणाम होतो ते सांगितले. याविषयी अधिक चांगल्या प्रकारे समजून घेतल्यास लठ्ठपणा आणि टाइप-2 मधुमेह असलेल्या लोकांना मदत होऊ शकते. यामुळे त्यांना व्यायामाचा जास्तीत जास्त फायदा मिळू शकेल. सर्व पेशीं ( Cells) त्यांच्या जैविक प्रक्रियेचे (biological process) २४ तासात नियमन करतात. याला सर्कॅडियन रिदम (circadian rhythm) म्हणतात. याचा अर्थ व्यायामाच्या वेळेनुसार वेगवेगळ्या ऊतकांची (different tissues) संवेदनशीलता वेगळी असते. (Impact Of Exercise According To Timing)

असा केला अभ्यास (Study)

संशोधन करणाऱ्या आंतरराष्ट्रीय चमूने त्याचा व्यापक प्रभाव जाणून घेण्याचा प्रयत्न केला. त्यासाठी त्यांनी उंदरांवर अभ्यास केला. उंदरांच्या शारीरिक हालचाली सकाळी लवकर आणि संध्याकाळी जास्त असतात. त्यांचा मेंदू, हृदय, स्नायू, यकृत आणि चरबीच्या ऊतींचे नमुने मास स्पेक्ट्रोमेट्रीच्या (mass spectrometry) मदतीने विश्लेषण केले गेले. यामुळे शास्त्रज्ञांना ऊतींमधील शेकडो विविध प्रकारच्या मेटाबोलाइट्स आणि हार्मोन सिग्नलिंग रेणूंबद्दल जाणून घेण्याची संधी मिळाली. याद्वारे वेगवेगळ्या वेळी व्यायामामुळे होणाऱ्या बदलांवर लक्ष ठेवता येत होते. हा पहिला सर्वसमावेशक अभ्यास (comprehensive study) असून त्यात वेगवेगळ्या ऊतींमधील चयापचय प्रक्रियेवर वेळ आणि व्यायामाचा प्रभाव समाविष्ट आहे, विशिष्ट ऊतकांच्या सर्कॅन्डियन प्रणालीमध्ये ऊती एकमेकांशी कसा संवाद साधतात यावरील माहितीसह. लय व्यत्यय दुरुस्त केला जाऊ शकतो, परंतु सर्कंडियन लय व्यत्यय वाढवतो. त्यामुळे लठ्ठपणा आणि टाइप 2 मधुमेहाचा धोका निर्माण होऊ शकतो.(Impact Of Exercise According To Timing)

अभ्यासातील मर्यादा

या अभ्यासाला काही मर्यादा आहेत. कारण हा प्रयोग उंदरांवर करण्यात आला आहे. मानवांमध्ये अनेक अनुवांशिक, शारीरिक आणि वर्तणुकीशी समानता आहेत, उंदीर ही प्राणी प्रजाती आहे आणि त्याचा व्यायाम ट्रेडमिल धावण्यापुरता मर्यादित आहे, ज्याचे परिणाम कठीण व्यायामापेक्षा वेगळे असू शकतात. त्याचबरोबरीने या अभ्यासात लिंग, वय, तसेच इतर आजारांचा विचार केलेला नाही. अभ्यासाच्या या मर्यादा असूनही, हा अभ्यास मह्त्वाचा वाटतो कारण यावर आधारित, व्यायामाची वेळ, बदलल्यामुळे आरोग्य सुधारण्यात कशी मदत होऊ शकते, हे समजून घेण्यासाठी पुढील अभ्यास उपयुक्त ठरू शकतात.(Impact Of Exercise According To Timing)