नागपूर : ड जीवनसत्त्व किंवा कॉलिकॅल्सिफेरॉल हा शरीरातील काही महत्त्वाची कार्ये पार पाडण्यासाठी आवश्यक असणारा घटक आहे. जीवनसत्त्वांचे पाण्यात विद्राव्य आणि मेदात विद्राव्य असे दोन प्रकार असतात. त्यापैकी ड जीवनसत्त्वाचा मेदात विद्राव्य जीवनसत्त्वांत समावेश होतो. विविध अन्नघटकांच्या माध्यमातून ड जीवनसत्त्व मिळू शकते. दररोज आहाराच्या माध्यमातून किमान दहा ते वीस मायक्रोग्रॅम तरी ‘ड’ जीवनसत्त्व असायला हवे.

सध्याच्या काळात ड जीवनसत्त्वाची कमतरता ही सर्वसामान्य लक्षण झाले आहे. एखाद्या साथीच्या रोगाप्रमाणे ही कमतरता सर्वत्र पसरत आहे. जवळपास निम्मे जग ड जीवनसत्त्वाच्या कमतरतेने ग्रासलेले आहेत. अनेक व्यक्तींमध्ये ड जीवनसत्त्वाच्या कमतरतेचे निदान होत आहे. यात किशोरवयीनांपासून ज्येष्ठांपर्यंतच्या व्यक्तींचा समावेश आहे.

जगभरातील जवळपास ५० टक्के लोकसंख्या ड जीवनसत्त्वाच्या अभावाचा सामना करीत आहे. अलीकडच्या माहितीनुसार ७६ टक्के भारतीयांमध्ये ड जीवनसत्त्वाचा अभाव आहे. या अभ्यासाने हेही स्पष्ट केले आहे की, १८ ते ३० वर्षे वयोगटातील भारतीयांमध्ये ड जीवनसत्त्व कमतरतेचे प्रमाण जास्त आहे. ज्याचे देशाच्या सर्वच भागांमध्ये सारखेच प्रमाण आहे.

ड जीवनसत्त्वाच्या कमतरतेमुळे मुलांमध्ये मुडदूस हा विकार होतो. याच्या तीव्र विकारात गुडघ्यापासून खालील पायांची हाडे वाकडी होतात. मुडदूस विकारात हाडांचे अपुरे खनिजीकरण होते. प्रौढांमध्ये ड जीवनसत्त्वाच्या अभावामुळे अस्थिमृदुता होते. प्रौढ व्यक्तींच्या हाडांमध्ये कॅल्शिअम व फॉस्फरस यांच्या कमतरतेमुळे अस्थिसुषिरता निर्माण होते. या आजारात लहानशा धक्क्यामुळे देखील शरीरातील हाडे भंगतात. हाडांमध्ये मोठ्याप्रमाणात पोकळ्या तयार होतात.

कमतरतेमुळे होतात हे परिणाम

• ‘ड’ जीवनसत्त्वामुळे त्वचेचे आरोग्य सुधारते.

• मासे, अंडी, फळे यांच्या सेवनाने त्वचेची चमक टिकून राहते.

• वारंवार आजारी पडणे, थकवा येणे असे त्रास होत असतील तर ‘ड’ जीवनसत्त्वाची कमतरता असू शकते.

• जीवनसत्त्वाच्या कमतरतेमुळे स्वभाव चिडचिडा होतो.

• कोणतेही काम करण्याची इच्छा होत नाही.

यातून मिळतात ‘ड’ जीवनसत्त्व

• मशरूम्समधून ‘ड’ जीवनसत्त्व मिळू शकतात

• ओट्सच्या माध्यमातूनही 'ड' जीवनसत्त्व मिळतात

• फळांच्या रसामध्ये ‘ड’ जीवनसत्त्व मिळते

• संत्र्याच्या रसातून ‘ड’ जीवनसत्त्व मिळते

• ट्यूना नामक माशातही ‘ड’ जीवनसत्त्व असते