1988 पासून 1 डिसेंबर रोजी प्रत्येक वर्षी जागतिक एड्स दिन साजरा केला जातो. यानिमित्ताने एड्स या आजारासंबंधी जागरूकता वाढवणे, एड्स या साथीच्या संसर्गाबद्दल जागरूकता निर्माण करण्यासाठी आणि एचआयव्ही विरुद्ध लढ्यात सहभागी होण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो. एड्स हा रोग ह्युमन इम्युनो डेफिशियन्सी व्हायरस (एचआयव्ही) द्वारे होतो. एचआयव्ही शरीरातील रोगप्रतिकारक पेशी नष्ट करतो किंवा त्याचे नुकसान करतो.

काय आहेत लक्षणे?
एड्सची पहिली लक्षणे म्हणजे इन्फ्लूएंझा (फ्ल्यू) सारखी लक्षणे किंवा सूजलेल्या ग्रंथी असू शकतात. परंतु काही वेळा लक्षणे दिसू शकत नाहीत. दोन किंवा तीन महिन्यांनंतर लक्षणे दिसू शकतात. घसा खवखवणे, स्नायू दुखणे, पुरळ, तोंड किंवा जननेंद्रियाच्या अल्सर, डोकेदुखी, ताप, मुख्यत: मान वर सूजलेल्या लिम्फ ग्रंथी, सांधे दुखी, अतिसार, रात्री घाम येणे इत्यादी लक्षणे असू शकतात. 

हेही वाचा - योग ‘ऊर्जा’ : पाठदुखीवर उपाय

एड्स होण्याची कारणे?

एखाद्या व्यक्तीस अनेक मार्गांनी एचआयव्ही / एड्सची लागण होते.
रक्त संक्रमण : काही प्रकरणांमध्ये, रक्त संक्रमणाद्वारे व्हायरस संक्रमित केला जाऊ शकतो. एकच इंजेक्शन वापरणे: संक्रमित रक्ताने दूषित झालेल्या सुया आणि सिरिंजच्या माध्यमातून एचआयव्ही संक्रमित केला जाऊ शकतो.
लैंगिक संपर्कः एचआयव्ही संक्रमण ज्यामुळे अधिक पसरते ती संक्रमण म्हणजे लैंगिक संपर्क होय. आईपासून मुलापर्यंत : एचआयव्ही विषाणूची लागण असलेली गर्भवती महिला त्यांच्या सामायिक रक्त परिसंचरणातून तिच्या गर्भावर व्हायरस संक्रमित करू शकते किंवा संक्रमित आई आपल्या दुधातून आपल्या बाळामध्ये विषाणू संक्रमित करू शकते. 

या गोष्टी करण्याने एड्स होत नाही

हात मिळवणे, मिठी मारणे, चुंबन, शिंका येणे, अखंड त्वचेला स्पर्श करणे, समान शौचालय वापरणे, एकच टॉवेल वापरणे, एचआयव्ही ग्रस्त व्यक्तीचे लाळ, अश्रू, मल आणि मूत्र याद्वारे एचआयव्ही पसरत नाही. 

हेही वाचा - भारतीय पोषण खजिना : खाण्याचा डिंक

प्रतिबंध आणि नियंत्रण :

• जनतेत जनजागृती करणे.
• कंडोमच्या वापराद्वारे संरक्षित लैंगिक संपर्कामुळे एचआयव्ही / एड्सचा धोका कमी होतो.
• सुरक्षित इंजेक्शन्स: ऑटो डिस्पोजल सिरिंज वापरल्याने एचआयव्ही संसर्ग रोखण्यास मदत होते.
• पुरुष सरकमसिशन : हे पुरुषाचे जननेंद्रिय पासून (prepuce) फॉरस्किनची शल्यक्रिया ( human penis foreskin removal ) काढून टाकते.
• केवळ अधिकृत व मान्यताप्राप्त रक्तपेढ्यांमधूनच सुरक्षित रक्त संक्रमण घेतले गेले.
• बाळाच्या संक्रमणास कसे प्रतिबंध करावे या विषयावर एचआयव्ही पॉझिटिव्ह गर्भवती आईचे समुपदेशन.
• दूषित होण्याचा धोका असलेले पदार्थ टाळावे.