मुंबई : मोठ्या प्रमाणावर वापरल्या जाणार्‍या सॅनिटरी नॅपकिन्सबाबत एका अभ्यासात महत्त्वाचे खुलासे झाले आहेत. भारतात मोठ्या प्रमाणावर उपलब्ध असलेल्या सॅनिटरी पॅडमध्ये कर्करोगाला कारणीभूत ठरणारी रसायने आढळून आली आहेत.

ही धक्कादायक चिंताजनक वस्तुस्थिती आहे, विशेषत: भारतातील चारपैकी जवळपास तीन किशोरवयीन महिला सॅनिटरी नॅपकिन्स वापरतात. (sanitary pads leads to cancer)

डॉ अमित, पर्यावरण एनजीओ टॉक्सिक्स लिंकचे कार्यक्रम समन्वयक म्हणाले की, सामान्यतः उपलब्ध असलेल्या सॅनिटरी उत्पादनांमध्ये इतकी हानिकारक रसायने सापडणे धक्कादायक आहे.

यामध्ये कार्सिनोजेन, प्रजननक्षम विष, अंतःस्रावी विघटन करणारे आणि ऍलर्जीनसारख्या विषारी रसायनांचा समावेश आहे. हेही वाचा - रायगडमध्ये पर्यटनासाठी येतेय नवी संधी

सर्व नमुन्यांमध्ये Phthalates आणि अस्थिर सेंद्रिय संयुगे आढळतात

एनजीओने केलेल्या अभ्यासात भारतभरात उपलब्ध असलेल्या १० ब्रँडच्या पॅड्सची चाचणी करण्यात आली आणि सर्व नमुन्यांमध्ये phthalates आणि अस्थिर सेंद्रिय संयुगे आढळून आली.

दोन्ही प्रदूषक रसायनांमध्ये कर्करोगाच्या पेशी निर्माण करण्याची क्षमता असते. असे आढळून आले की विश्लेषित केलेल्या काही पॅडमध्ये त्यांची एकाग्रता युरोपियन नियमन मानकांपेक्षा तीनपट जास्त आहे.

या प्रकरणात सर्वात चिंतेची बाब म्हणजे सॅनिटरी पॅड्सद्वारे हानिकारक रसायने शरीराद्वारे शोषली जाण्याची शक्यता खूप जास्त आहे. योनी, श्लेष्मल त्वचा म्हणून, त्वचेपेक्षा जास्त रसायने स्राव आणि शोषू शकते.

भारतात उत्पादन आणि वापरासाठी कठोर मानके नाहीत

संरक्षणासाठी स्वच्छतेच्या मार्गांचा अवलंब करण्याऐवजी, भारतीय महिलांना सॅनिटरी पॅड वापरण्यास सांगितले जात आहे. कार्सिनोजेन्ससह हानिकारक रसायनांचा समावेश हा महिलांच्या आत्मविश्वासाला मोठा धक्का आहे.

युरोपीय देशांमध्ये कडक नियम आहेत पण सॅनिटरी पॅडची रचना, निर्मिती आणि वापर याबाबत भारतात कठोर मानके नाहीत. जरी हे BIS मानकांच्या अधीन असले तरी, रसायनांवर कोणतेही विशिष्ट प्रिस्क्रिप्शन नाही.

ताज्या राष्ट्रीय कौटुंबिक आरोग्य सर्वेक्षणात असे दिसून आले आहे की 15-24 वयोगटातील सुमारे 64 टक्के महिला सॅनिटरी पॅड वापरतात. असा अंदाज आहे की अधिक श्रीमंत सोसायट्यांमध्ये पॅडचा वापर जास्त आहे.

दरम्यान, 2021 मध्ये भारतीय सॅनिटरी पॅड्सची बाजारपेठ $618.4 दशलक्ष मूल्यापर्यंत पोहोचणार आहे. IMARC ग्रुपच्या मते, हे मार्केट 2027 पर्यंत US$1.2 बिलियन पर्यंत पोहोचण्याची अपेक्षा आहे.

पर्याय काय ?

सॅनिटरी नॅपकीनऐवजी मेन्स्ट्रुअल कपचा वापर सर्वांत सुरक्षित मानला जातो. तसेच टॅम्पॉनचाही पर्याय आहे.