मुंबई : ओव्हुलेशन प्रक्रियेत, दोन अंडाशयांपैकी एक अंडं बाहेर पडतो. ही अंडी गर्भधारणा होण्यास मदत करतात परंतु काही स्त्रियांना नियमित मासिक पाळी असूनही ओव्हुलेशन होत नाही. जेव्हा अंडाशयातून अंडी बाहेर पडत नाही, तेव्हा त्याला अॅनोव्ह्युलेशन म्हणतात.

याला क्रॉनिक अॅनोव्ह्युलेशन असेही म्हणतात. ही स्थिती एक वर्ष किंवा त्याहून अधिक काळ टिकू शकते आणि वंध्यत्वाचे एक सामान्य कारण आहे. नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ हेल्थच्या मते, वंध्यत्वाची सुमारे 30% प्रकरणे ओव्हुलेशनशी संबंधित आहेत.

एनोव्हुलेशन कशामुळे होते

ओव्हुलेशनमध्ये अनेक संप्रेरकांचा सहभाग असतो. यापैकी काही गोनाडोट्रोपिन रिलीझिंग हार्मोन, एफएसएच आणि एलएच आहेत. या संप्रेरकांमध्ये कोणतेही असंतुलन ओव्हुलेशनसह समस्या निर्माण करू शकते. याशिवाय, उच्च बीएमआय किंवा शरीराचे वजन शरीरात टेस्टोस्टेरॉनसारखे अॅन्ड्रोजन जास्त असल्यास रासायनिक असंतुलन होऊ शकते. यामुळे एनोव्ह्युलेशन होते.

जास्त ताण घेतल्यास ओव्हुलेशनसाठी आवश्यक हार्मोन्समध्ये असंतुलन होऊ शकते. मासिक पाळीच्या दरम्यान एनोव्ह्यूलेशन कधीही होऊ शकते. तथापि, जेव्हा पहिली मासिक पाळी किंवा रजोनिवृत्ती सुरू होते तेव्हा हे अधिक सामान्य आहे. यावेळी हार्मोनल असंतुलनामुळे एनोव्हुलेशन होऊ शकते.

मासिक पाळी वाढणे किंवा कमी होणे, मासिक पाळी न येणे, अनियमित पाळी येणे, ग्रीवाच्या श्लेष्माचा अभाव, शरीराचे तापमान अनियमित असणे ही काही लक्षणे आहेत. एनोव्ह्युलेशन दरम्यान बऱ्याच स्त्रियांना सामान्य मासिक पाळी येते.

जेव्हा पुरुषाच्या शुक्राणूद्वारे अंड्याचे फलन केले जाते, तेव्हाच गर्भधारणा होऊ शकते. ओव्हुलेशनशिवाय गर्भधारणा होऊ शकत नाही आणि आपण गर्भवती होऊ शकत नाही. तथापि, जीवनशैलीत काही बदल करून आणि औषधांच्या मदतीने अॅनोव्ह्युलेशन बरा होऊ शकतो.

अॅनोव्ह्युलेशनवर उपचार करण्यासाठी तुमचे डॉक्टर खालील जीवनशैलीत बदल सुचवू शकतात :

तुम्ही लठ्ठ असाल तर आधी वजन कमी करा.

जर तुम्ही हेवी वर्कआउट करत असाल तर ते कमी करा.

जर तणाव आणि चिंता असेल तर त्यासाठी थेरपी घ्या.

योग्य आहार योजनेच्या मदतीने वजन आणि मासिक पाळी व्यवस्थित ठेवण्यास मदत होते.

एनोव्ह्युलेशन तात्पुरते किंवा दीर्घकालीन असू शकते. हे याच्या कारणावर अवलंबून आहे. बहुतेक प्रकरणांमध्ये, जीवनशैलीतील बदल आणि औषधांच्या मदतीने तो बरा होऊ शकतो.

एनोव्ह्युलेशन 12 ते 51 वयोगटातील कोणत्याही स्त्रीला किंवा मुलीला होऊ शकते. जर तुम्हाला नुकतीच मासिक पाळी सुरू झाली असेल, रजोनिवृत्ती जवळ आली असेल, किंवा PCOS असेल किंवा तुमचा BMI कमी असेल, तर तुम्ही कदाचित नवनिर्मिती करू शकता.