फोटोग्राफी

Voter's Day : इथे मतदानाने मिळतं नागरिकत्व आणि दगडांनी केलं जात असे मतदान

भारतात दरवर्षी २५ जानेवारीला राष्ट्रीय मतदार दिन साजरा केला जातो. भारतीय निवडणूक आयोगाची स्थापना २५ जानेवारी १९५० रोजी झाली.

नमिता धुरी

Updated:25th Jan, 2023 at 12:40 PM

भारतात दरवर्षी २५ जानेवारीला राष्ट्रीय मतदार दिन साजरा केला जातो. भारतीय निवडणूक आयोगाची स्थापना २५ जानेवारी १९५० रोजी झाली.

त्याच्या स्मरणार्थ २०११ सालापासून दरवर्षी राष्ट्रीय मतदार दिन साजरा केला जातो. मतदान आणि निवडणुकीशी संबंधित काही रंजक गोष्टी आज जाणून घेऊ या…

जगातील बहुतांश देशांमध्ये रविवारी मतदान होते. सुट्टीमुळे जास्तीत जास्त लोक मतदानात सहभागी व्हावेत म्हणून असे केले जाते. वेगवेगळ्या देशांमध्ये मतदानासाठी वेगवेगळे दिवस निश्चित केले जातात. अमेरिकेत साधारणत: मंगळवारी मतदान होते. कॅनडामध्ये सोमवारी, यूकेमध्ये गुरुवारी आणि ऑस्ट्रेलिया आणि न्यूझीलंडमध्ये शनिवारी मतदान होते.

मतदार नोंदणीची प्रक्रिया राज्यानुसार बदलते. भारतातील मतदार त्यांना पाहिजे तेव्हा ऑनलाइन नोंदणी करू शकतात. याशिवाय मतदार यादीत लोकांची नावे जोडणे व वगळण्याची मोहीम निवडणूक आयोगाकडून राबविली जाते. परंतु वेगवेगळ्या देशांची मतदार नोंदणीची स्वतःची प्रणाली आहे. अमेरिकेतील १३ राज्यांमध्ये निवडणुकीच्या दिवशीही मतदार नोंदणी करता येते. फ्रान्स आणि स्वीडनमध्ये तुमचे नाव आपोआप नोंदणीकृत होते. स्वीडनमध्ये, कर नोंदणीच्या मदतीने पात्र मतदारांची यादी तयार केली जाते.

ऑस्ट्रेलियामध्ये, मतदान न करणाऱ्या व्यक्तीला २० ऑस्ट्रेलियन डॉलर्स म्हणजेच सुमारे १००० रुपये दंड आकारला जातो. दंड न भरल्यास अधिक कडक कारवाई केली जाते. अशा लोकांवर फौजदारी खटलेही चालवले जाऊ शकतात.

युरोप, आशिया आणि आफ्रिकेतील बहुतांश देशांमध्ये पहिल्या महायुद्धापासून महिलांना मतदानाचा अधिकार देण्यात आला आहे. १८९३ मध्ये महिलांना मतदानाचा अधिकार देणारा न्यूझीलंड हा जगातील पहिला देश आहे आणि महिलांना मताधिकार देणारा सौदी अरेबिया हा शेवटचा देश आहे. सौदी अरेबियामध्ये महिलांना २०१५ मध्ये हा अधिकार मिळाला. फिनलंड हा महिलांना मताधिकार देणारा पहिला युरोपीय देश होता, त्यानंतर नॉर्वेचा क्रमांक लागतो. मग हळूहळू जगातील इतर देशांमध्येही महिलांना मतदानाचा अधिकार मिळू लागला.

भारतासह ग्रीस, युक्रेन आणि कोलंबिया असे काही देश आहेत जिथे मतदारांना NOTA चा पर्याय मिळतो. अमेरिकेतील फक्त नेवाडामध्येच नन ऑफ दि अबोव्हचा पर्याय मिळतो.

गांबिया हा पश्चिम आफ्रिकेतील एक छोटासा देश आहे. आता तिथे बॅलेट पेपरच्या माध्यमातून निवडणुका होत आहेत. पण पूर्वी मतदानाचा एक अतिशय गमतीशीर प्रकार होता. काही वेगवेगळ्या रंगाचे धातूचे ड्रम तिथे ठेवलेले असत. प्रत्येक ढोलावर वेगवेगळ्या उमेदवारांचे चित्र असे. मतदार ज्या उमेदवाराला मतदान करायचे त्याचे चित्र असलेल्या ड्रममध्ये दगड टाकत. प्रत्येक ड्रमला एक घंटा जोडलेली होती. दगड पडल्यावर एकदाच बेल वाजे.

प्राचीन स्पार्टामध्ये सभागृहात आरडाओरडा करून मतदान केले जात असे. ज्या बाजूने जोरात आवाज येत असे तीच बाजू विजयी होत असे. अॅरिस्टॉटलने या प्रथेला बालिश वर्तन म्हटले.

लिंख्टेंश्टाइन हा जगातील सर्वात लहान देशांपैकी एक आहे. केवळ १६० चौरस किलोमीटरमध्ये व्यापलेला आहे. पश्चिम युरोपातील या देशाची लोकसंख्या ३५ हजारांच्या आसपास आहे. इथे मतदान सरकार निवडण्यासाठी नाही तर नागरिकत्व देण्यासाठी केले जाते. एखाद्या व्यक्तीला त्याच्या व्यवसायाच्या आणि कौशल्याच्या आधारावर नागरिकत्व द्यायचे की नाही हे येथे मतदानाद्वारे ठरवले जाते.

सकाळ+ चे सदस्य व्हा

ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!

शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.

Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

SCROLL FOR NEXT

Voter's Day : इथे मतदानाने मिळतं नागरिकत्व आणि दगडांनी केलं जात असे मतदान

Also Read

Shubhanshu Shukla Research : शुभांशु शुक्लांनी अंतराळात केला थरारक प्रयोग! बनले 'या' खास गोष्टीवर संशोधन करणारे पहिले भारतीय..

Nagpur Fraud: खोट्या रजिस्ट्रीच्या आधारे उचलले ३८ लाखांचे गृहकर्ज

Pune News : रस्त्याच्या मधोमध झाडामुळे अपघाताचा धोका; प्रयेजा सिटी सोसायटी परिसरातील स्थिती, जवळच शाळा असल्याने चिंता