संतांचे संगती (नवरात्र विशेष)------लोगो
(१८ सप्टेंबर टुडे ३)

भारतीय संस्कृतीत उपासनेच्या विविध पद्धती सांगितल्या आहेत. मानसपूजा ही त्यातीलच एक आहे. आपल्याला देवांना जे जे काही अर्पण करायचे आहे, ते सर्व मनाने तयार करून मनानेच अर्पण करणे म्हणजे मानसपूजा होय. याला कोणत्याही प्रत्यक्ष उपचाराची आवश्यकता नसते, आपण सर्वजण ही पूजा करु शकतो हे याचे मोठे वैशिष्ट्य आहे. मात्र आपल्या मनाने, मनामध्येच श्रीभगवंतांची प्रतिमा तयार करणे, मनानेच उपचारांची कल्पना करणे ही गोष्ट अभ्यासानेच शक्य होते.
rat२४p३.jpg-
25N93791
- धनंजय चितळे

----

श्रीदेवी रेणुकेच्या मानसपूजेचे एक सुंदर पद आज आपण पाहणार आहोत. या पदामध्ये देवीचे पातळ, तिचे दागिने, तिला वाहिलेली फुले, भोजन या सर्वांचे छान वर्णन आले आहे.
माहूर गडावरी ग माहुर गडावरी ग तुझा वास
भक्त येताती दर्शनास ||ध्रुव||
पिवळे पातळ ग पिवळे पातळ बुट्टेदार
अंगी चोळी ग हिरवीगार
पितांबराची पितांबराची खोऊनी कांस ||१||
भक्त येताती दर्शनास |
सरी ठुशी नी ग, सरी ठुशीनी मोहन माळ
जोडवे मासोळ्या पैंजण चाळ
पट्टा सोन्याचा ग, पट्टा सोन्याचा कंबरेला
हाती हिरवा चुडा शोभला ||२||
भक्त येताती दर्शनाला
जाई जुईची ग, जाई जुईची आणुनी फुले
भक्त गुंफिती हारतुरे
हार घालिते ग हार घालीते अंबे तुला ||३||
भक्त येता ती दर्शनाला
हिला बसायला ग हिला बसायला चंदनाचा पाट
हिला जेवायला चांदीचे ताट
पुरणपोळी नी ग पुरणपोळी नी भोजनाला
मुखी तांबुस देते तुला
खणा नारळाची ग खणा नारळाची ओटी तुला ||४||
भक्त येताती दर्शनाला
माझ्या मनीची ग माझ्या मनीची मानसपूजा
प्रेमे अर्पिते अष्टभुजा
मनोभावाने ग मनोभावाने पूजिते तुला ||५||
भक्त येताती दर्शनाला
वाचकहो, अशा रचना म्हणताना आपण मनोमन त्या कल्पना करण्याचा अभ्यास करावा, ते बुट्टेदार पातळ, हिरवी चोळी,विविध प्रकारचे अलंकार, नैवेद्यात पुरणपोळी हा मुख्य पदार्थ पण अन्य काय काय असेल याचे कल्पना चित्र आपण रेखाटावे, चला प्रयत्न करु.

(लेखक संत आणि संस्कृतीचे अभ्यासक आहेत.)