Post Pregnancy Tips : गर्भ राहणं हे प्रत्येक स्त्रीच्या जीवनातील महत्त्वाचा टप्पा असतो. प्रसूतीनंतरच्या काळात आई-वडिलांच्या जीवनात बाळ येते. त्यामुळे त्यांचे आयुष्य बदलून जाते. पण केवळ तेवढाच बदल होतो असे नाही. स्त्रीच्या शरीरातही अनेक बदल होतात. बाळाच्या जन्मानंतर लगेचच, नवीन आई गंभीर शारीरिक आणि भावनिक बदल अनुभवते. प्रसूतीनंतर 24-48 तासांइतकेच ती हॉस्पिटल किंवा प्रसूती केंद्रात फार कमी वेळ राहू शकते.

प्रसूतीनंतरच्या काळात स्त्रीला मिळणारी शारीरिक आणि भावनिक काळजी तिच्या उर्वरित आयुष्यावर प्रभाव टाकू शकते. मानसिकरित्या तर तिच्यात अनेक बदल होतात. पण, शारीरिकदृष्ट्याही ती बदलते. त्याकाळात तिला एका भक्कमपणे साथ देणाऱ्या पुरूषाची गरज असते.

गरोदरपणाचा काळ हा प्रत्येक स्त्रीसाठी आव्हानात्मक असतो, पण हा काळ प्रत्येक आईसाठी खूप खास असतो. त्याच वेळी, प्रसूतीनंतर, महिलांच्या शरीरात अचानक काही बदल होतात. या काळात नक्की काय काळजी घ्यायची. याबद्दल पाटणा येथील एनएमसीएच हॉस्पिटलमधील स्त्रीरोगतज्ज्ञ आहेत, त्यामुळे त्यांनी महिलांच्या शरीराशी संबंधित काही महत्त्वाच्या गोष्टी आमच्याशी शेअर केल्या आहेत.

बाळाच्या जन्मानंतरचे पहिले २४ तास खूपच नाजुक असते. हीच वेळ असते जेव्हा आपले गर्भाशय व्यवस्थित आखडले जाते, जेणेकरुन नाळ जोडलेल्या ठिकाणातून होणारा रक्तस्त्राव थांबेल. याचवेळी स्तनपानास आणि आई व बाळामध्ये नाते जुळण्यास सुरुवात होते. कधीकधी ह्यावेळी प्रसूतीमुळे जिवाला धोकादायक अशा गुंतागुंती निर्माण होतात. याबद्दलच जास्त माहिती घेऊयात.

सौंदर्य लोप पावणे

तज्ञ म्हणतात की, महिलांना गर्भधारणा झाल्यापासूनच स्वत:च्या सुंदर शरीरावर पाणी सोडावे लागते. केस गळती, वजन वाढणे, शरीराचा सुडौल बांधा बिघडणे या सगळ्या समस्यांना सुरूवात होते. ही समस्या प्रसूतीनंतर अधिकच वाढतात. ही समस्या तुमच्यासोबतही होत असेल तर काळजी करण्याची गरज नाही. सामान्यतः प्रसूतीनंतर 6 महिने महिलांना या समस्येचा सामना करावा लागतो परंतु नंतर केसांची वाढ पुन्हा सामान्य होते. तसेच वाढलेलं वजनही कमी करता येते.

चप्पल आकार बदलणे

कृपया सांगा की गरोदरपणात महिलांचे वजन 15 ते 16 किलोने वाढते. अशा स्थितीत जास्त वजनामुळे पायांवर खूप दबाव येतो. यामुळे पायाची कमान सपाट होते. त्यामुळे जुनी चप्पल लहान होऊ लागते.

चेहरा बदल

चेहऱ्यावरही अनेक बदल होतात. गर्भधारणेनंतर अनेक महिलांना कोरडेपणाची समस्या भेडसावत असते. जर हे तुमच्यासोबत होत असेल तर ते हार्मोनल बदलांमुळे देखील असू शकते.

स्तनांमध्ये बदल

पहिल्या दिवशी आपल्याला आपल्या स्तनांतून फक्त पाणसट, पिवळट स्त्राव येईल, तो ख-या दूधासारखा वाटणार नाही. ह्याला कोलोस्ट्रम असे म्हणतात आणि त्यात पोषक तत्त्वे जास्त प्रमाणात असतात जी आपल्या बाळाला आवश्यक असतात. या वेळेत आपल्याला बाळाला पाजावे लागते. तिस-या दिवसापर्यंत दुधाचे प्रमाण जास्त होते, याचे कारण हे की आपल्या शरीरात अंतस्त्रावांमध्ये बदल होतो. स्तनांचे आटणे टाळण्यासाठी नियमित स्तनपान करणे आवश्यक आहे.

स्तनातील बदलाची समस्या सर्व महिलांना आढळते. स्तनामध्ये दुखणे आणि सूज येणे यासारख्या गोष्टी सामान्य आहेत. खरं तर, गर्भधारणेदरम्यान, स्तन, पोट आणि मांड्यांची त्वचा ताणली जाते. यामुळे स्तनामध्ये बदल होऊ लागतात.

योनीतील टाके आणि वेदना

अनेक महिलांना प्रसूतीनंतर योनीमार्गात दुखण्याची समस्या देखील असू शकते. प्रसूतीनंतर साधारण ७ ते ९ महिन्यांनी मासिक पाळी सुरू होते. अशा परिस्थितीत काही महिला अशा असतात ज्यांना मासिक पाळी खूप उशिरा येते. ही समस्या अधिकतर सामान्य प्रसूतीमध्ये दिसून येते. त्यामुळे तुम्हाला काळजी करण्याची गरज नाही.

आपल्याला ती जागा किमान दिवसातून दोनदा अँन्टीसेपटिक सोल्यूशनने (सॅवलॉन किंवा डेटॉल) स्वच्छ करणे आवश्यक आहे. हे शौचाला गेल्यानंतर करणे आवश्यक आहे आणि लघवीला गेल्यानंतर पाण्याने धुतले पाहिजे. हे लक्षात ठेवले पाहिजे की धुताना पुढून मागे धुवायला पाहिजे, आजारांचे संक्रमण टाळण्यासाठी कधीही मागून पुढे धुवू नये.

आजारांचे संक्रमण टाळण्यासाठी सोफ्रामायसीन, मेट्रोजिल जेल, बिटाडीन ई-कॉम यासारखी मलमे लावू शकतो. हे मलम दिवसात दोनवेळा, आंघोळीनंतर आणि रात्री झोपायच्या अगोदर लावावे. दुखणे कमी करण्यासाठी गरम पाण्याने साफ करणे, गरम पाण्याची पिशवी वापरणे लाभदायक असू शकते.

मासिक पाळी जेव्हा आपण पूर्णपणे स्तनपान करता तेव्हा शरीरातील अंतस्त्राव आपल्या योनीतील अण्डोत्सर्ग आणि मासिक पाळी थांबवते. आपल्याला काही महिने मासिक पाळी येणार नाही. स्तनपानाची पद्धत आणि वारंवारता यानुसार काही स्त्रियांना मासिक पाळी सुरू होण्यास एक वर्ष पण लागू शकते.

लैंगिक संबंध

प्रसुतीच्या लगेचच नंतर लैंगिक संबंध टाळणे उत्तमच आहे. कारण आपले टाके आता ताजे आणि वेदनादायक असतात आणि योनीला आजारांचे संक्रमण होण्याची जास्त शक्यता असते, विशेषतः पहिल्या आठवड्यात. नाळ जोडलेली जागा आणि गर्भाशयाची आतील बाजू पूर्णपणे भरलेली नसते. म्हणूनच परंपरागत असा सल्ला दिला जातो की प्रसूतीनंतर ६ आठवडे लैंगिक संबंध टाळावे. पण जर आपल्याला अडचण नसलेली प्रसूती झाली असेल आणि जर आपल्याला काही त्रास/ समस्या नसेल तर लैंगिक संबंधाला सुरूवात करू शकता.