तात्या लांडगे

सोलापूर : उजनी व वीर धरणातून भीमा नदीत पाण्याचा किती विसर्ग सोडल्यावर पूरस्थिती कोठे-कोठे उद्‌भवू शकते हे निश्चित झाले आहे. याच धर्तीवर आता पहिल्यांदाच सीना नदीची पूररेषा निश्चित केली जात आहे. सीना-कोळेगाव धरण ते कोर्सेगाव बंधारा या २०० किलोमीटर अंतराची पूररेषा निश्चित होणार आहे. जेणेकरून भविष्यातील पुरामुळे शेती व नागरिकांचे मोठे नुकसान होणार नाही हा त्यामागील हेतू आहे.

पावसाळ्यात पुण्यातून उजनी धरणात जेव्हा मोठ्या प्रमाणावर विसर्ग येतो, त्यावेळी संभाव्य पूरस्थितीचा अंदाज घेऊन उजनीतून कमी-अधिक प्रमाणात भीमा नदीत विसर्ग सोडला जातो. त्यावेळी निरेच्या पाण्याचाही विचार केला जातो. यंदाच्या पावसाळ्यात भीमा नदीकाठी चारवेळा पूरस्थिती निर्माण झाली, पण नुकसान कोणाचेही झाले नाही. दुसरीकडे मात्र, सीना नदीच्या पात्रात सर्वसाधारणपणे ६० हजार क्युसेकपर्यंत पाणी मावते, मात्र त्याच्या चारपट पाणी पात्रात आल्याने ८८ गावांमधील नागरिकांना घर सोडून दुसरीकडे जावे लागले.

भविष्यात अशी स्थिती उद्‌भवू नये, याची खबरदारी आता घेतली जात आहे. त्यासाठी ‘जीपीएस’द्वारे (सॅटेलाईट) सर्व्हे केला जात आहे. सीनेत किती विसर्ग सोडल्यावर कुठपर्यंत पाणी जाऊ शकते, याचा अंदाज त्यातून घेतला जाणार आहे. त्यानुसार नदीकाठी ठराविक अंतरावर रेड व ब्ल्यू लाईन निश्चित केली जाणार आहे.

२.१२ लाख क्युसेकच्या विसर्गाने काठावरील ८८ गावांत शिरले पाणी

सीना-कोळेगाव, चांदणी, खासापुरी धरण व भोगावती नदीतून सीना नदी पात्रात पहिल्यांदाच तब्बल दोन लाख १२ हजार क्युसेकचा विसर्ग आला होता. त्यामुळे नदी काठावरील दोन लाख हेक्टरवरील पिकांचे नुकसान झाले. दुसरीकडे बार्शी, करमाळा, माढा, मोहोळ, उत्तर सोलापूर, दक्षिण सोलापूर तालुक्यातील ८८ गावांमध्ये पाणी शिरले. ज्यांना आपल्या घरापर्यंत पाणी येणार नाही वाटत होते, अशा साडेचार हजार लोकांना सुरक्षितस्थळी हलवावे लागले. सर्वांच्या तोंडात एकच वाक्य होते, ‘सीनेला असा महापूर आम्ही कधी पाहिला नाही.’

विसर्गानुसार समजेल पूराचा धोका

सीना नदीच्या पात्राचे सॅटेलाईटद्वारे सर्व्हेक्षण केले जात असून त्यातून पूररेषा निश्चित केली जाणार आहे. रेड व ब्ल्यू लाईन आखून किती विसर्ग नदी पात्रात आल्यावर कुठपर्यंत पुराचा धोका उद्‌भवू शकतो, याचा अंदाज येईल.

- सचिन पवार, कार्यकारी अभियंता, लाभक्षेत्र विकास प्राधिकरण, सोलापूर