हिंगोली : दिवाळी जवळ आल्याने फिरत्या चाकावर मातीला आकार देऊन पणत्या तयार करण्याचे काम स्थानिक कारागिरांनी सुरू केले असून शहरात येणाऱ्या परप्रांतीय पणत्याच्या वाढत्या संख्येमुळे स्थानिकांचा व्यवसाय अडचणीत आला आहे.

दिवाळीचा सण जवळ आल्याने या प्रकाशाच्या सणात पणत्याला मोठे महत्व असते. त्यामुळे एका घरी किमान पाच ते सहा डझन पणत्या खरेदी केल्या जातात. यामुळे त्याची मागणी पाहत पणत्या तयार करणाऱ्या कारागिरांनी ते तयार करण्याचे काम सुरू केले आहे. शहरात गवळीपुरा, रिसालाबाजार, महादेववाडी या ठिकाणी हे कारागीर राहतात.

पणत्या तयार करण्यासाठी काळी माती, राख याचा उपयोग करावा लागतो पूर्वी ही माती मोफत मिळत असे. आता मात्र ती विकत घ्यावी लागते दीड ते दोन हजार रुपयांना एक टॅक्टर मिळते.

तसेच घोड्याची लिद पाचशे ते सातशे रुपयांप्रमाणे विकत घ्यावी लागते. त्यानंतर काळी माती वस्त्रगाळ करून मऊ करून त्याचा चिकनमेन गोळा तयार केला जातो. तो गोळा चाकावर ठेवून काठीच्या मदतीने चाक फिरवून मातीच्या गोळ्याना आकार देऊन पणत्या तयार केल्या जातात. त्यानंतर पणत्या उन्हात सुकवल्या जातात, त्यासाठी भट्टी लावली जाते, यासाठी इंधन म्हणून निकामी झालेल्या टायरचा उपयोग करून भाजल्या जातात. त्यांना गेरूचा रंग देऊन त्या विक्रीसाठी जातात. त्या २० ते २५ रुपये डझनप्रमाणे विकल्या जातात.

यासाठी बराच कालावधी लागत असल्याचे कारागीर सांगतात. ऐवढे करून परप्रांतीय व्यवसायिक शहरात लाल मातीच्या पणत्या विक्रीस घेऊन येत आहेत. काळ्या पणत्यापेक्षा त्या स्मूथ दिसतात व त्याचा भाव देखील कमी असल्याने त्याची खरेदी वाढली असत्याचे कारागीर सांगत आहेत. अनेक वर्षांपासून सुरू असलेला हा व्यवसाय अडचणीत आल्याचे विक्रेत्यांनी सांगितले.

गणपती, महालक्ष्मी, दुर्गादेवी, पणत्या माठ, सुगडी या व्यवसायातून उदरनिर्वाह चालतो दिवाळीत पणत्याला मागणी मात्र बाहेर राज्यातील पणत्या शहरात असल्याने स्थानिक पणत्या मागे पडत असल्याने अडचणी येत आहेत.

- विजय उचाडे, कारागीर