ऋषीपंचमीला २१ भाज्यांचा भोग
नवी मुंबईतील आगरी कोळी समाजात विशेष महत्त्व
तुर्भे, ता. २५ (बातमीदार) : भाद्रपद महिन्याच्या शुक्ल पंचमीला हिंदू धर्मात अधिक महत्त्व आहे. गणेश चतुर्थीच्या दुसऱ्या दिवशी ही पंचमी साजरी केली जाते. या सणात सात ऋषींबद्दल आदर व्यक्त केला जातो. हिंदूंच्या चालीरीतींप्रमाणे, भाद्रपद शुद्ध पंचमीला स्त्रियांनी करावयाचे एक व्रत आहे. या दिवशी स्त्रिया ऋषींची मनोभावे पूजा करतात. या दिवशी आरोग्याच्या दृष्टीने गुणकारी २१ भाज्यांचा नैवेद्य दाखवला जातो.
नवी मुंबई, पनवेल, उरण भागातील आगरी कोळी समाजातील महिला हा उपवास आवर्जून ठेवतात. हा उपवास फक्त सुवासिनी महिलांनी करावा, असा नियम आगरी कोळी समाजात नसल्याने विधवा महिलाही ऋषी पंचमीची मनोभावे पूजा करतात. फक्त सुवासिनी महिलाच उपवास करतात. या उपवासाची तयारीही आठ दिवस आधीपासूनच सुरू होते. या उपवासाची भाजी ही कुटुंबातील सगळ्या महिला एकत्रित येऊन बनवतात. मग एकत्रित पैसे गोळा करून भाजी, भाकरीसाठी लागणारा तांदूळ खरेदी केला जातो. त्यामुळे महिलांना २१ प्रकारच्या भाज्या गोळा करण्यासाठी आठ दिवसही अपुरे पडू लागले, मात्र आता शहरांमध्ये सर्व भाज्या बाजारात उपलब्ध असतात. उरण, ठाण्याहून महिला भाज्या, तांदूळ विकायला घेऊन येतात.
-------------------------------------------
विशिष्ट तांदळाचा वापर
या दिवशी एक विशिष्ट प्रकारची भाजी केली जाते. अळूची पाने, सुरण,भेंडी, लाल, भोपळा, कोवळा, माठ अशा २१ प्रकारच्या भाज्या वापरून ही भाजी तयार केली जाते. कोणतीही भाजी बैलाच्या श्रमाची नसते. तसेच भात, भाकरीसाठी वापरण्यात तांदूळ बैलाच्या श्रमाचे नसावे. त्यामुळे १५० ते २०० रुपये किलोने तांदूळ विकले जातात. पावसाळा असल्याने अनेक पालेभाज्या सहज उपलब्ध होतात.
------------------------------------------
आरोग्याच्या दृष्टीने फायदे
भाज्या स्वच्छ धुऊन बारीक चिरल्या जातात. त्यानंतर उकडल्या जातात. भाजी शिजली की त्यात चिंच, खडे मीठ घातले जाते. तेल व तुपाचा वापर केला जात नाही. तसेच कोणत्याही प्रकारची फोडणी दिली जात नाही. तिखटपणा यावा यासाठी हिरव्या मिरच्या टाकल्या जातात. ही भाजी पूर्णतः पाण्यात उकडलेली असते. त्यामुळे आरोग्यास पौष्टिक असल्याने त्याचे गुणकारी फायदे भरपूर आहेत.