जीवदानी देवीसंदर्भात ऐतिहासिक संशोधन
विरार, ता. २४ (बातमीदार) ः पालघर जिल्ह्यातील इतिहास प्रसिद्ध विरार शहरातील जीवधन नामक किल्ल्यावर वसलेली श्री जीवदानी देवी उत्तर कोकणातील एक मोठे श्रद्धास्थान आहे. इतिहास अभ्यासक श्रीदत्त राऊत यांनी जीवदानी देवीसंबंधी संशोधन करत तपशीलवार माहिती गोळा करून जीवदानी देवीच्या प्राचीन इतिहास लेखनाचे काम हाती घेतले आहे.
दरवर्षी विविध सणांच्या व विशेषतः नवरात्रीच्या निमित्ताने श्री जीवदानी आईचे दर्शन घेण्यासाठी भाविकांची प्रचंड गर्दी असते. श्री जीवदानी देवीच्या प्रकट स्थानाविषयी स्थानिक पातळीवर विविध प्राचीन कथा, गोष्टी, आख्यायिका, माहात्म्य सांगण्यात येते. यात निर्मळ श्रद्धेचा भाग आहे. विरार प्रांतातील इतिहास प्रसिद्ध जीवधन गडावरील श्री जीवदानी देवी मंदिरातील देवीची मूर्ती अत्यंत मनवेधक आहे. जीवधन गडावर किल्ल्याचे अवशेष नाममात्र उरलेले आहेत, याचे कारण ब्रिटिशांनी महाराष्ट्रात अनेक किल्ल्यांची नासधूस केली तसेच अनेक किल्ले दुरुस्ती न करता पडझड करून नामशेष केले, मात्र मावळ्यांना व आपल्याला प्रेरणा देण्यासाठी तेथील गड देवता कायमच मूळस्थानी राहिल्या.
या नवीन संशोधनात जीवधन गडाचे उल्लेख, देवीची विजयादशमी जत्रा, ज्येष्ठ मासी जत्रा, देवीच्या पूजेस मौजे चंदनसार येथील ब्राह्मण उपस्थिती, किल्ल्यावरील झेंडे नेमणूक, किल्ल्यावरील दारूगोळा तोफा, चांदरातीचे दिवशी बार, किल्ल्यावरील दिवाबत्ती रोशनाई, किल्ल्यावरील सदर, दरवाजा इत्यादी सर्व तपशील संशोधन केले आहे. ही सर्व कागदपत्रे इसवी सन १७४० व १७४१ या कालावधीमधील आहेत. या नोंदीनुसार गडाच्या घेऱ्यातील चंदनसारसारखी इतर गावे बोलकी होतील. मराठ्यांनी विजयानंतर जीवधन गडावरील देवीच्या पूजा-अर्चेसाठी केलेली नेमणूक व व्यवस्था अत्यंत महत्त्वाचे इतिहास संदर्भ आहेत. श्रीदत्त राऊत यांनी माजी आमदार हितेंद्र ठाकूर आणि माजी महापौर प्रवीणा ठाकूर यांची भेट घेऊन त्यांना सदर संशोधन कागदपत्रांची प्रतिमा व देवीची तैलचित्रे अर्पण केली. या वेळी देवीच्या गडावरील नेमणूक, जत्रा याविषयी चर्चा संवाद साधण्यात आला. प्रविणा ठाकूर यांनी राऊत यांच्या या नवीन पुराव्यानिशी माहिती संशोधनाचे कौतुक केले असून, आगामी संशोधनास मनःपूर्वक शुभेच्छा दिल्या आहेत.