विक्रमगड, ता. १२ (बातमीदार) : दिवाळी जवळ आल्याने ग्राहकांची पावले बाजारपेठेकडे खरेदीसाठी वळू लागली आहेत. या सणात दिवे, पणत्या आणि आकाशकंदिलांना विशेष महत्त्व आहे. विक्रमगड तालुक्यातील टेटवाली येथील ३५ महिलांचा एक समूह सध्या बांबूच्या वस्तूंमध्ये रमलेला आहे. दिवस-रात्र काम करून अतिशय सुबक व बारीक काम, उत्तम पद्धतीचे बांबू, रंगसंगती व नक्षीकाम असलेले आकाशकंदील बनवण्यात व्यग्र आहे.

टेटवाली बांबू हस्तकला स्वयंम सहाय्यता महिला समूहामध्ये गावातील ३५ महिला काम करतात. हाताने नक्षीकाम केलेले १० विविध प्रकारचे आकाशकंदील बनवले जातात. हे आकाशकंदील मुंबईसह देशातील इतर शहरे, परदेशात २५० ते ८०० रुपयांना विकले जातात. एक आकाशकंदील बनवण्यासाठी एका महिलेला एक दिवस लागतो. आतापर्यंत या गटाने दोन हजार आकाशकंदील विकले असून, पाच हजार आकाशकंदिलांची मागणी असल्याचे महिलांनी सांगितले. पारंपरिक हत्यारांच्या साह्याने वस्तू बनविल्या जात असल्या तरी येत्या काळात आधुनिक हत्यारे व यंत्र वापरून या कलेला व्यावसायिक स्वरूप देण्याचा महिलांचा मानस आहे.

बांबूपासून आकाशकंदील व विविध वस्तू बनवण्याचे केशव सृष्टी या संस्थेकडून महिलांनी प्रशिक्षण घेतले आहे. २०१९ पासून बांबूपासून विविध प्रकारच्या हस्तकलेच्या वस्तू महिला बनवत आहेत. हा बांबू वसई येथून आणला जातो. मेस बांबू, मानवेर बांबू आणि कासट अशा तीन जातींचा उत्तम बांबू या वस्तूंसाठी नैसर्गिक प्रक्रिया करून वापरला जातो. एका बांबूपासून १५ ते १६ आकाशकंदील तयार होतात.

सध्या शेतीची कामे सर्वत्र सुरू असतानाही येथील महिला रात्री व आराम करण्याच्या वेळेत एकत्र येऊन सुबक आकाशकंदील तयार करीत आहेत. पाच ते सहा प्रकारच्या वेगवेगळ्या पद्धतींच्या आकाशकंदिलांची २५० ते ८०० पर्यंत किंमत आहे. हे काम सुरू असताना पारंपरिक व स्फूर्ती देणारी गाणी गायली जातात. यामुळे कामात विरंगुळा व लक्ष केंद्रित करण्यास मदत होते, असे बचत गटाच्या सदस्य सांगतात.

बांबूपासून विविध प्रकारच्या वस्तू
उटावली येथील कलाकारांनी लाकडी खेळण्यांवर विशेष लक्ष दिले आहे. रेल्वे इंजिन, बदक, गाडी अशा विविध खेळण्यांसोबत पूर्णपणे नैसर्गिक व बांबूपासून तयार केलेले आकाशकंदील, फुलदाण्या आणि अन्य ३५ प्रकारच्या वस्तू ग्राहकांचे मन मोहून टाकतात. पाणी बॉटल, चहा कप, मोबाईल स्टॅन्ड, फुलदाणी, बॉल, मोबाईल स्पीकर स्टॅन्ड, तारपा शो-पीस अशा वस्तू या ठिकाणी ६० ते १,२०० रुपयांपर्यंत मिळतात. या वस्तू विक्रीतून लाखोंची उलाढाल होत असल्याचे महिलांनी सांगितले.

बांबूपासून विविध प्रकारच्या हस्तकलेच्या वस्तू व आकाशकंदील जास्त बनवण्याचे प्रयत्न आहेत. आकाशकंदिलांना खूप मागणी आहे. बांबूपासून बनवलेले कंदील मुंबई, पुणे, दिल्लीसह अमेरिका, ऑस्ट्रेलिया, इंग्लंड येथे विक्रीसाठी पाठवतो.
- भावना भुरकूड, महिला, टेटवाली

केशव सृष्टी संस्थेने प्रशिक्षण देऊन गावातील महिलांना कलेचा मार्ग दाखवला आहे. आता या महिला घर व शेती सांभाळून हा व्यवसाय करीत आहेत. खऱ्या अर्थाने स्वावलंबी बनविण्यात या कलेने सहकार्य केले असून, पुढील काळात सुबक व वेगळ्या पद्धतीच्या वस्तू बनवून या महिला गरुडझेप घेतील.
- पांडुरंग भुरकूड, ग्रामस्थ, टेटवाली