कासा, ता. ८ (बातमीदार) ः डहाणू तालुक्यात भातकापणीच्या कामांना आता वेग आला असून, शेतकरी त्यांच्या कुटुंबीयांसह मजूर आणि गावातील तरुण एकत्र येत पारंपरिक पद्धतीने भातझोडणी करीत आहेत. सध्या सुमारे ९० टक्के भातकापणी पूर्ण झाली असून अनेक ठिकाणी झोडणीची कामेही सुरू झाली आहेत.

यंदा अवकाळीमुळे शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान झाले. पावसाने ओल्या झालेल्या शेतात उभ्या पिकाच्या दाण्यांची गुणवत्ता कमी झाली. तथापि, गेल्या काही दिवसांपासून ऊन पडल्याने शेतकऱ्यांनी पुन्हा कापणीची कामे सुरू केली आहेत. अनेक ठिकाणी पहाटेपासून ते संध्याकाळपर्यंत मजुरीवर काम सुरू असून काही ठिकाणी जागेवरच झोडणी केली जात आहे, तर इतरत्र भात माळावर रचून वाळवला जात आहे.

ग्रामीण भागात आजही भातझोडणी हातानेच केली जाते. दोन ते चार जण सुपामध्ये भात घेऊन उंचावरून फेकतात, ज्यामुळे चांगले दाणे वेगळे होतात. काही ठिकाणी पंख्याच्या वाऱ्याचा किंवा हाताने फिरवणाऱ्या मशीनचा वापर करून झोडणी केली जाते. त्यामुळे या काळात भातझोडणीसाठी लागणाऱ्या यंत्रांची मागणी वाढली आहे.

यंदाकापणीचा हंगाम दिवाळीतच सुरू झाल्याने शेतकऱ्यांना अपेक्षित आर्थिक लाभ मिळालेला नाही. पूर्वी भातविक्रीतून मिळणाऱ्या उत्पन्नावर दिवाळी साजरी होत असे; मात्र हवामानातील बदल आणि अवकाळी पावसामुळे शेतकऱ्यांना मोठ्या अडचणींना सामोरे जावे लागत आहे.

मजुरांची कमतरता!
भातकापणीनंतर खळ्यात उडवे रचून झोडणी केली. काही गवतांचे भारे आणि वैरण गुरांसाठी ठेवली. पूर्वी बैलजोडीने झोडणी होत असे; पण आता बैलांची संख्या कमी झाल्याने ते दृश्य दुर्मिळ झाले आहे. आम्ही आता विद्युत उपकरणाने झोडणी करतो; पण मजुरांची मोठी कमतरता भासते, असे शेतकरी सुरेश डोकफोडे यांनी सांगितले.

घरी खाण्यासाठी चांगल्या पद्धतीचे भातपीक लागवड करतो. या वर्षी चांगले पीक आले होते; पण पावसाने मोठ्या प्रमाणात पिकाचे नुकसान केले, तरीसुद्धा काही पीक सुरक्षित असून ते झोडणी करण्याचा प्रयत्न सुरू आहे.
- विष्णू सातवी, शेतकरी, धरमपूर