भातशेतीपेक्षा वालाची शेती अधिक फायदेशीर
पर्यायी पिकांकडे शेतकऱ्यांचा मोर्चा; अनेक जणांना आर्थिक लाभ
तळा, ता. २ (बातमीदार) : रायगड जिल्ह्यात भातशेती आता कमी नफा आणि जास्त खर्चाच्या कचाट्यात सापडत चालल्याने शेतकऱ्यांचा ओढा मोठ्या प्रमाणात वाल, मुग, हरभरा आणि चवळी यांसारख्या पर्यायी पिकांकडे वाढू लागला आहे. पावसावर अवलंबून असलेली भातशेती मजुरांच्या कमतरतेमुळे आणि वाढत्या उत्पादनखर्चामुळे अनेक शेतकऱ्यांसाठी तोट्याची ठरत असल्याची वस्तुस्थिती स्पष्ट दिसत आहे.
जिल्ह्यातील भातशेती दोन प्रकारात विभागली जात आहे. पाणथळ शेती आणि कमी पाण्याची किंवा कमी दलाची शेती. कमी दलाच्या शेतात पावसाचा ओघ थांबताच त्वरित वाल किंवा मुगाची पेरणी केल्यास फेब्रुवारीपर्यंत तयार शेंगा बाजारात येतात, तर पाणथळ भागात पाणी आटल्यावर पेरणी केल्यास हे पीक मार्च अखेर किंवा एप्रिलच्या पहिल्या आठवड्यात बाजारात येते, मात्र पहिल्या टप्प्यात बाजारात येणाऱ्या ओल्या वाळशेंगांना मिळणारा भाव हा या पिकाला सर्वाधिक फायद्याचा ठरतो. जानेवारी-फेब्रुवारी महिन्यात तयार होणाऱ्या ओल्या शेंगांना १५० ते २०० रुपये किलो असा भरघोस दर मिळतो. थंडीच्या काळात कोकणातील चवीला प्रसिद्ध असलेली ‘पोपटी’ तयार करण्यासाठी रायगडातील विविध तालुक्यांत बाहेरील पर्यटक मोठ्या संख्येने येतात. उशिरा म्हणजे मार्च-एप्रिलमध्ये येणाऱ्या शेंगांना भाव साधारण १०० ते १२० रुपये मिळतो. त्यामुळे लवकर हंगामातच शेंगा विक्रीस आल्या, तर शेतकऱ्यांना लक्षणीय उत्पन्न लाभते. भातशेतीला मेहनत आणि खर्च अपुरा पडतो; पावसात मजूर मिळत नाहीत, पण वालशेती कमी जोखमीची आणि अधिक नफ्याची असल्याने आम्ही या पिकाकडे वळलो, असे सोनसडे–तळा येथील तरुण शेतकरी केशव घाडगे सांगतात.

...................
दरम्यान, आधुनिक कृषी यंत्रांचा वापरही या बदलामागील महत्त्वाचा घटक ठरत आहे. कृषी विभागाकडून पावर वीडर आणि इतर यंत्र मिळाल्याने नांगरणी सोपी झाली. त्यामुळे वाल, मूग, चवळी यांसारखी पिके करणे अधिक सुलभ झाले, असे आधुनिक शेती तंत्रज्ञान अवलंबणारे शेतकरी नामदेव भोसले (सोनसडे) यांनी सांगितले. पर्यायी पिकांचे हे मॉडेल शेतकऱ्यांसाठी परवडणारे, कमी खर्चिक आणि जास्त नफ्याचे ठरत असल्यामुळे पुढील काही वर्षांत रायगड जिल्ह्यात वालशेतीचे प्रमाण अधिक वाढण्याची शक्यता व्यक्त केली जात आहे.