काळंबादेवीच्या दर्शनाने यश
पेण तालुक्यातील गडब ग्रामस्थांची धारणा
प्रदीप मोकल, वडखळ
ःपेण तालुक्यातील मुंबई-गोवा महामार्गावरील गडब गावातील उंच टेकडीवरील श्री काळंबादेवी मातेचे जागृत देवस्थान आहे. आश्विन शुद्ध प्रतिपदेला घटस्थापनेच्या दिवशी देवीची पालखी वाजत गाजत मंदिरात आणली जाते. काळंबादेवीच्या दर्शनानंतर सुरू केलेल्या कामात नेहमी यश मिळते, अशी भावना ग्रामस्थांच्या मनात रुजलेली आहे.
----------------------------
चैत्र महिन्यांतील चतुर्दशीला काळंबादेवीची यात्रा भरते. यात्रेच्यावेळी उंच-उंच देव काठी स्पर्धा ठिकाणी होते. ढोलताशांच्या गजरात एकाहून एक उंच काठ्या सर करण्यासाठी गावातून गुलाल उधळीत आणतात. चैत्र चतुर्दशीला पारंपरिक पद्धतीने मंत्रपुष्पांजली होऊन देवीला अभ्यंगस्नान घालून विधीवत पूजा होते. त्यानंतर सोन्याचा मुकुट, रंगीबेरंगी वस्त्र, सोन्याच्या अलंकारांनी देवी शृंगारली जाते. नयनरम्य रांगोळ्या, सजावट, घंटानाद, ढोलाच्या तालावर फटाक्यांची आतषबाजीत निघणाऱ्या मिरवणुका आकर्षण असते. या देवीच्या स्थानाबद्दल आख्यायिका सांगितली जाते. पुरातन काळी कळंब नावाच्या राक्षसाने संपूर्ण कोकणात धुमाकुळ घातला होता. त्यामुळे ऋमुंनीनी होम यज्ञ करुन आदीशक्तीची आराधना केली. त्यानुसार देवीने प्रकट होत कळंब राक्षसाचा वध केला केला. त्यानंतर गावातील पाटील बंधूंना देवीच्या रुपातील एक स्वयंभु शिळा सापडली. शिळेची त्यांनी प्रतिष्ठापना करताना छोटेसे मंदिर उभारले.
---------------------------------
संकटकाळातील तारणहार
अंबाजी सोनदेव याने कल्याणचा खजिना लुटला. सुभेदाराची सून पळवून सोनदेव गडब येथील देवीच्या टेकडीवर गेला. टेकडीवर थांबला असतानाच पळवून आणलेल्या सुभेदाराच्या सुनेने काळंबादेवीची प्रार्थना करून साकडे घातले. त्यानुसार पहाऱ्यावर असणाऱ्या मावळ्याच्या मनात तिला कल्याणला सुभेदाराकडे सुखरुप पोहोचविले. तर १९४४ साली गडब येथे प्लेगची साथ आली; ग्रामस्थांनी देवीची मनोभावी सेवा केल्याने ग्रामस्थांना प्लेगच्या साथीपासून तारल्याची भाविकांची श्रद्धा आहे.