कल्याण पाचांगणे : सकाळ वृत्तसेवा
माळेगाव, ता.४ : शेतकऱ्यांच्या शेती आणि शेतीपूरक व्यवसायाला शासनस्तरावर जेवढी आर्थिक मदतीची गरज असते. त्याच तुलनेत त्या शेतकऱ्यांच्या सुरक्षिततेलाही यापुढे महत्त्व दिले जाणार आहे. त्यानुसार महाराष्ट्र सरकारने संर्पदंशाने जखमी झालेल्या शेतकऱ्यांना वाचविण्यासाठी विशेष मोहीम हाती घेतली आहे.
शासनाच्या सार्वजनिक आरोग्य विभागाने तब्बल एक लाख १० हजार २१३ ‘स्नेक व्हेनम रॅपिड टेस्ट कीट’ खरेदी करण्यास प्रशासकीय मान्यता दिली. या किटमुळे सर्पदंश विषारी की बिनविषारी हे तत्काळ समजणार आहे. त्यासाठी सहा कोटी रुपयांच्या निधीस मंजुरी निर्णय सार्वजनिक आरोग्य विभागाच्या प्रशासनाने घेतला आहे.

ग्रामीण आणि शहरी भागात सर्पदंशाच्या घटनांमध्ये वेळेवर योग्य उपचार मिळणे अनेकदा कठीण होते. मात्र, आता सर्पदंशाचे निदान जलद गतीने होऊन रुग्णांचे प्राण वाचवणे शक्य होणार आहे. किटचे पेटेंट तयार करण्यासाठी डॉ. विवेक वायसे, जितेंद्र हेगडे, प्रदीप दिवाटे, अॅड. विशाल कटारिया या संशोधकांचे योगदान महत्त्वपूर्ण ठरले. याकामी निधी मंजूर केला आहे, अशी माहिती आरोग्य विभागाचे अप्पर सचिव अशोक कायंदे यांनी परिपत्रकाद्वारे तालुकास्तरावरील प्राथमिक आरोग्य केंद्रांना कळविली आहे.

दरम्यान, सर्पदंश झाल्यानंतर तो विषारी आहे की बिनविषारी, हे ओळखणे डॉक्टरांसाठी मोठे आव्हान असते. अनेकदा खबरदारीचा उपाय म्हणून किंवा भीतीपोटी रुग्णांना ‘अँटी स्नेक व्हेनम’ दिले जाते. मात्र, या नवीन किटमुळे काही मिनिटांतच दंश विषारी आहे की नाही, हे स्पष्ट होईल. यामुळे रुग्णांवर त्वरित आणि नेमका उपचार करणे शक्य होणार आहे. या उपकरणांची गुणवत्ता आणि साठवणूक याबाबत काटेकोर दक्षता घेण्याचे निर्देश शासनाने दिले आहेत.

ग्रामीण भागात, विशेषतः शेतकरी आणि कष्टकरी वर्गात सर्पदंशाचे प्रमाण जास्त असते. अनेकदा योग्य उपचार न झाल्याने शेतकरी, शेत मजूरांचे प्राण जातात आणि त्यांचे कुटुंब उद्ध्वस्त होते. अशा वेळी स्नेक व्हेनम रॅपिड टेस्ट कीट ‘जीवनरक्षक’ ठरणार आहे. याकामी मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणविस, उपमुख्यमंत्री अजित पवार, आरोग्यमंत्री प्रकाश आबिटकर यांचे प्रोत्साहन मिळाले आहे.
- डॉ. विवेक वायसे, संशोधक

‘एकलस्रोत पद्धतीने’ किटची खरेदी प्रक्रिया
पुणे जिल्ह्यासह राज्यातील ३४ जिल्ह्यांमधील विविध आरोग्य संस्थांना ''स्नेक व्हेनम रॅपिड टेस्ट किट'' पुरवले जाणार आहेत. त्यानुसार शासनाने प्रतिनग ५५७. ५० रुपये या दराने एकूण १ लाख १० हजार २१३ किट खरेदी केली आहेत. ‘एकलस्रोत पद्धतीने‘ या किटची थेट खरेदी प्रक्रिया राबवली जाणार आहे. महाराष्ट्र वैद्यकीय वस्तू खरेदी प्राधिकरणाचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी यांच्या मार्फत ही खरेदी प्रक्रिया पार पडणार आहे.