पुणे, ता. ३० : जिल्ह्यात खरीप हंगामात भात हे पारंपरिक आणि मुख्य पीक असले, तरी अलीकडच्या काळात कमी कालावधीत येणाऱ्या आणि जास्त उत्पन्न देणाऱ्या पिकांकडे शेतकऱ्यांचा कल वाढत असून, त्यामुळे सोयाबीन आणि मका पिकांची लागवड झपाट्याने वाढत असल्याचे कृषी विभागाच्या अहवालातून स्पष्ट होते. तर यावर्षीच्या हंगामातील सध्या भात पिकाची लागवडीचा अंतिम टप्प्यात आहे.

जिल्ह्यामध्ये मागील पाच वर्षात खरीप हंगामाच्या पिकांच्या लागवडीच्या क्षेत्रामध्ये बदल होताना दिसत आहे. मागील पाच वर्षांत भात पिकाखालील लागवड क्षेत्र कायम राहिले आहे. तर सोयाबीन पिकाखालील क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणात वाढ झाली आहे. तर बाजरीच्या पेरणीच्या क्षेत्रात दरवर्षी पावसाच्या प्रमाणात चढ-उतार होत आहे. तर मका पिकाचे क्षेत्रदेखील सुमारे १४ हजार हेक्टरने वाढले आहे. जिल्ह्यात सर्वाधिक सरासरी ५७ हजार ९६४ हेक्टरवर भात पिकाची लागवड केली जाते, पाच वर्षामध्ये पिकाच्या क्षेत्रात वाढ झालेली नाही. तर दुसरीकडे जिल्ह्यात २०२०-२१ आणि २०२१-२२ या दोन वर्षांसाठी सोयाबीनचे सरासरी क्षेत्र १७ हजार ४८२ हेक्टर इतके होते. प्रत्यक्षात २०२०-२१ मध्ये २७ हजार ४६८ आणि २०२१-२२ मध्ये ३१ हजार २१६ हेक्टरवर पेरणी झाली होती. तर २०२२-२३ मध्ये ४५ हजार २८७, २०२३-२४ मध्ये ४४ हजार ९२० आणि २०२४-२५ मध्ये ५० हजार ८०६ हेक्टरवर लागवड झाली आहे. मका पिकाची २०२०-२१ मध्ये २२ हजार ९५० हेक्टरवर लागवड झाली होती. तर २०२४-२५ मध्ये हेच क्षेत्र ३६ हजार ८३६ हेक्टरवर पोहोचले आहे.

कापूस, भुईमुगाच्या क्षेत्रात घट
बाजरी पिकाचे क्षेत्र गेल्या पाच वर्षांत सुमारे दहा हजार हेक्टरने कमी झाले आहे. २०२०-२१ मध्ये ५४ हजार ४९८ हेक्टरवर लागवड झाली होती. हे क्षेत्र २०२४-२५ मध्ये २५ हजार ६९९ हेक्टर इतके झाले आहे. कापसाचे क्षेत्र २०२०-२१ मध्ये ५९ हेक्टर होते ते २०२४-२५ मध्ये दोन हजार ३१२ हेक्टर झाले आहे. भुईमुगाच्या क्षेत्रातही निम्म्याने घट झाली असून २०२०-२१ मध्ये १५ हजार ९६२ हेक्टर असलेली लागवड २०२४-२५ मध्ये सात हजार ७६९ हेक्टरवर आली आहे.

शेतकऱ्यांच्या ज्या पिकांमधून कमी कालावधीत जास्त उत्पन्न मिळते, अशा पिकांकडे वळत आहेत. त्यामुळे हा बदल दिसतो. सध्या सोयाबीन, मका पिकांच्या लागवडीत वाढ होत आहे.
- संजय काचोळे, जिल्हा अधीक्षक कृषी अधिकारी