सांगोला तालुक्याला वरदान ठरलेला बुद्धेहाळ तलाव
.......
सांगोला तालुक्यातील पश्चिम भागातील चोपडी, बुद्धेहाळ, गौडवाडी, पाचेगाव (खु.), उदनवाडी, नाझरे व आटपाडी तालुक्यातील माडगुळे, शेटफळ आदी गावांना कॅनलमार्फत बुद्धेहाळ तलावामधून पाणीपुरवठा केला जातो. यामुळे बुद्धेहाळ तलाव हा सांगोला तालुक्यासह आटपाडी भागाला वरदान ठरलेला आहे.
................
- विनोद देशमुख, कोळा
..................
बुद्धेहाळ तलाव ब्रिटिशकालीन असून १९५७ साली पूर्ण होऊन सिंचनास सुरवात झाली. हा तलाव ६३३.६० हेक्टर जमीन संपादित करून उभारण्यात आला. हा मध्यम प्रकल्प असून टेंभू उपसा सिंचन प्रकल्प व्यवस्थापन विभाग ओगलेवाडी यांच्या अंतर्गत येतो तसेच तलावास सांगोला तालुक्यातील शुक्राचार्य व सांगली जिल्ह्यातील पर्वतरांगामधून वाहून आलेल्या पाणलोट क्षेत्राचा फायदा होतो.
बुद्धेहाळ तलावाचा पाणीसाठा ३२.०५ दलघमी असून त्याचा उपयुक्त जलसाठा १४.९३ दलघमी आहे तर निरुपयोगी जलसाठा ०४.१० दलघमी आहे. तलावाची उंची १८.५२ मीटर व लांबी २५६० मीटर आहे. या तलावाची पाणी वितरण व्यवस्था चांगली आहे. पाटबंधारा कायदा २००५ अंतर्गत स्थापन करण्यात आलेल्या १७ पाणी वापर संस्थाकडून वितरण होत आहे. या प्रकल्पाचे काम होऊन ६४ वर्ष पूर्ण झाली आहेत. मुख्य कालवा, वितरिका व उपवितरिकाचे छेद विस्कळित झाले आहेत. सध्या तलावात मोठ्या प्रमाणात गाळ साचला असून पाणी साठवण क्षमता कमी होत चालली आहे. याचबरोबर बुद्धेहाळ हा भव्य जलाशय व निरव शांतता, विविध प्रकारच्या पक्षांना नेहमी आकर्षित करत असते. तलावावर वेस्टर्न मार्श हॅरियर म्हणजेच युरेशियन दलदली ससाणा, पायमोज वटवट्या तसेच वेगवेगळ्या रंगाच्या चिमण्या व दुर्मिळ तसेच आकाराने मोठ्या असलेल्या शिकारी पक्ष्यांचे दर्शन झाल्याने पक्षीप्रेमी व वन्यजीव छायाचित्रकारांमध्ये उत्साहाचे वातावरण आहे. बुद्धेहाळ तलाव परिसर येथील निसर्ग उंच झाडे, तलावाचे तटबंदी ब्रिटिशकालीन बांधकाम असलेला बंगला (गेस्ट हाउस) यामुळे पक्षी व वन्यजीवांसाठी माहेरघर आहे . सध्या युरेशियन दलदली ससाणा या हिवाळी पाहुणा असणाऱ्या परदेशी शिकारी पक्षांचे दर्शन घडत आहे. बुद्धेहाळ तलाव हा पाणलोट क्षेत्राबरोबर पक्षी व वन्यजीवांसाठी माहेरघर बनले आहे. या ठिकाणी पर्यटन केंद्र निर्माण करून यामध्ये जलाशय सफर, बेटिंग, पक्षी संग्रहालय असे उभे करून या भागाचा कायापालट केला तर या भागाची ओळख सर्वांना होईल.

फोटो:-
१) बुद्धेहाळ ता. सांगोला येथील तलावाचे विहंगम दृश्य.
२) युरेशियन दलदली ससाणा पक्षी.
३) पायमोज वटवट्या पक्षी