• शुभांशु शुक्ला यांनी ISS वरून विद्यार्थ्यांशी थेट संवाद साधला.

• त्यांनी अंतराळातील जीवन, अन्न आणि सुरक्षा याविषयी माहिती दिली.

• या संवादामुळे विद्यार्थ्यांमध्ये विज्ञानाविषयी कुतूहल निर्माण झाले.

Shubhanshu Shukla Ham Radio Live : भारतीय अंतराळ विज्ञानाच्या इतिहासात एक अनोखी घटना घडली, जेव्हा आंतरराष्ट्रीय अवकाश स्थानकावरून (ISS) भारतीय अंतराळवीर ग्रुप कॅप्टन शुभांशु शुक्ला यांनी विद्यार्थ्यांशी थेट संवाद साधला. ‘इस्रो’च्या विद्यार्थी संवाद कार्यक्रमाअंतर्गत आयोजित या अनोख्या सत्राने हजारो विद्यार्थ्यांच्या मनात उत्सुकता, गर्व आणि अंतराळ संशोधनाची नवीन प्रेरणा निर्माण केली.

लखनऊमधील सिटी मॉन्टेसरी स्कूल आणि देशातील इतर शाळांमधून सहभागी झालेल्या विद्यार्थ्यांनी व्हिडीओ कॉलच्या माध्यमातून शुक्लांशी थेट संवाद साधला. भारताचा पहिला अंतराळवीर ISS वर पोहोचल्याचा अभिमान प्रत्येक विद्यार्थ्याच्या चेहऱ्यावर स्पष्ट दिसत होता.

अंतराळात जीवन कसे असते?

विद्यार्थ्यांनी विचारलेल्या विविध प्रश्नांना उत्तर देताना शुभांशु शुक्ला यांनी अंतराळातील जीवनाचा रोमांचक अनुभव सांगितला. "इथे झोपताना आम्हाला स्वतःला झोपण्याच्या पिशवीत बांधून ठेवावं लागतं. नाहीतर तरंगत फिरताना सकाळी कुठे जाग येईल काही सांगता येत नाही!" असं सांगताना विद्यार्थ्यांमध्ये हशा पिकला.

ते पुढे म्हणाले की, "आम्ही इथे प्री-पॅकेज्ड अन्न खातो, पण मी खास भारतातून गाजर हलवा, आमरस आणि मूगडाळ हलवा घेऊन आलो होतो. इथल्या आंतरराष्ट्रीय टीमने देखील याचा आस्वाद घेतला आणि सर्वांना भारतीय चव खूपच आवडली."

अंतराळात जाण्याचा अनुभव

एक विद्यार्थ्याने रॉकेट लाँचचा अनुभव विचारला असता, शुक्ला म्हणाले, "ते क्षण अत्यंत थरारक होते. रॉकेटची वेगवान गती आणि प्रचंड कंपनामुळे शरीरात रोमांच निर्माण झाला. दुसऱ्या टप्प्यावर पोहोचल्यावर एकदम शांतता जाणवली जणू आपण शून्य गुरुत्वाकर्षणात तरंगत आहोत."

आपत्कालीन वैद्यकीय सेवा आणि सुरक्षेचे नियोजन

विद्यार्थ्यांनी वैद्यकीय आपत्कालीन परिस्थितीबाबत प्रश्न विचारले असता, शुक्लांनी सांगितले की, "आंतराळात असतानाही आम्ही विविध परिस्थितींसाठी प्रशिक्षित असतो आणि ISS मध्ये आवश्यक औषधे व वैद्यकीय सुविधा उपलब्ध असतात."

पृथ्वीला अंतराळातून पाहताना...

"पृथ्वीला वरून पाहणं हे अतिशय शांत, सुंदर आणि भावनिक क्षण असतो," असं सांगताना शुक्लांचे शब्द विद्यार्थ्यांच्या मनाला भिडले. "अंतराळात असताना शरीर अनेक प्रकारे बदलतं, पण पृथ्वीवर परतल्यावर पुन्हा शरीराची सवय लागण्यासाठी काळजीपूर्वक प्रक्रिया पार पाडावी लागते."

२६ जून २०२५ रोजी Axiom Mission 4 अंतर्गत शुक्ला आंतरराष्ट्रीय अवकाश स्थानकावर पोहोचले आणि त्यांनी 'जय हिंद, जय भारत' असा गर्जना करत भारताच्या अंतराळ मोहिमेतील नवा अध्याय लिहिला. हे एक ऐतिहासिक यश ठरले आहे.

या सत्रात ग्रुप कॅप्टन अंगद प्रताप देखील लखनऊमध्ये उपस्थित होते. त्यांच्या उपस्थितीत भारताचा गगनयान मिशनसाठी तयार होणारा पुढील टप्पा अधिक बळकट झाल्याचे स्पष्ट दिसून आले.

HAM रेडिओद्वारे भारताशी पुन्हा संवाद

सत्राच्या शेवटी, शुक्ला यांनी HAM रेडिओद्वारे पुन्हा एकदा भारताशी संपर्क साधला आणि सांगितले, “ISRO आणि DRDO ने एकत्र मिळून विकसित केलेल्या तीन भारतीय अन्नपदार्थ मी इथे आणले होते. त्याचा सगळ्यांनी मनमुराद आनंद घेतला.”

शुभांशु शुक्ला यांचा हा संवाद विद्यार्थ्यांसाठी एक प्रेरणादायी आणि अविस्मरणीय अनुभव ठरला. त्यांनी केवळ अंतराळातील वास्तव कथन केलं नाही, तर अनेक तरुणांना विज्ञानाच्या आकाशाकडे झेप घेण्याची प्रेरणा दिली. भारताची अंतराळ वाटचाल आता केवळ विज्ञानात प्रगती करणारी नव्हे, तर युवा पिढीला स्वप्न दाखवणारी ठरत आहे.

FAQs

1. शुभांशु शुक्ला कोण आहेत?
   शुभांशु शुक्ला हे आंतरराष्ट्रीय अवकाश स्थानकावर पोहोचलेले पहिले भारतीय अंतराळवीर आहेत.

2. विद्यार्थ्यांशी संवाद कशासाठी होता?
   ISRO च्या ‘विद्यार्थी संवाद’ कार्यक्रमांतर्गत विद्यार्थ्यांना अंतराळ विज्ञानाविषयी थेट अनुभव देण्यासाठी.

3. अंतराळात अन्न कसे खाल्ले जाते?
   अंतराळात विशेष पॅकेज केलेले अन्न खाल्ले जाते आणि काही भारतीय मिठाई त्यांनी सोबत नेली होती.

4. ISS वर वैद्यकीय आपत्कालीन सेवा कशा दिल्या जातात?
   ISS मध्ये आवश्यक औषधे आणि प्रशिक्षित कर्मचाऱ्यांसह वैद्यकीय सुविधा उपलब्ध असतात.