Pangolin Species : भारतीय प्राणीशास्त्रीय सर्वेक्षण संस्थेच्या (Zoological Survey of India - ZSI) शास्त्रज्ञांनी नवीन पांगोलिन प्रजातीचा शोध लावल्याचे जाहीर केले आहे. या प्रजातीला "इंडो-बर्मीज पॅंगोलिन" (Manis indo-burmanica) असे नाव देण्यात आले आहे. अरुणाचल प्रदेश आणि आसाम येथे ही प्रजाती मोठ्या प्रमाणावर आढळते, तसेच नेपाळ, भूतान आणि म्यानमारपर्यंत या प्रजातीचा विस्तार असण्याची शक्यता आहे.

3.4 मिलियन वर्षांपूर्वी झाला विकास

भारतीय प्राणीशास्त्रज्ञांनी शोधलेल्या या प्रजातीने सुमारे 3.4 मिलियन वर्षांपूर्वी चिनी पॅंगोलिन (Manis pentadactyla) पासून विकासाच्या प्रवासात वेगळे वळण घेतले आहे. या शोधामुळे पॅंगोलिनच्या उत्क्रांतीविषयी महत्त्वपूर्ण माहिती मिळाली आहे.

आधुनिक जनुकीय साधनांचा उपयोग

या संशोधनासाठी प्रगत जनुकीय साधनांचा उपयोग करण्यात आला. या माध्यमातून इंडो-बर्मीज पॅंगोलिनच्या माइटोकॉन्ड्रियल जनुकांचा अभ्यास करण्यात आला. इंडो-बर्मीज भागातील जैवविविधता आणि भौगोलिक बदलांचा प्राणी विकासावर झालेल्या परिणामांचा शोध या अभ्यासातून घेतला गेला.

संशोधनातील महत्त्वपूर्ण योगदान

या संशोधनाचे नेतृत्व ZSIचे प्रमुख संशोधक मुकेश ठाकूर यांनी केले. त्याचबरोबर कलकत्ता विद्यापीठातील पीएच.डी. संशोधक लेनरिक कॉन्शोक वांगमो यांनीही प्रजातीच्या नमुन्यांच्या तपासणीत महत्त्वाची भूमिका बजावली. वांगमो यांनी पॅंगोलिनच्या अधिवासांचे संरक्षण करण्याच्या गरजेवर भर दिला, कारण सध्या जगभरात पॅंगोलिनची संख्या कमी होत आहे.

जैवविविधतेच्या संवर्धनावर भर

या शोधामुळे पॅंगोलिनसारख्या दुर्मिळ प्रजातींच्या संरक्षणासाठी विशेष प्रयत्न करण्याची गरज अधोरेखित झाली आहे. पॅंगोलिनच्या अधिवासांवर शिकार आणि मानवनिर्मित हस्तक्षेपामुळे मोठा धोका निर्माण झाला आहे. या प्रजातीचा शोध जैवविविधतेच्या संवर्धनासाठी केलेल्या शास्त्रीय संशोधनाचे महत्व अधोरेखित करतो.

"इंडो-बर्मीज पॅंगोलिन" प्रजातीचा शोध हा जैवविविधतेच्या समृद्धतेचा ठसा आहे. यामुळे आशियातील पॅंगोलिनच्या उत्क्रांतीविषयी अधिक सखोल माहिती उपलब्ध झाली असून, ही माहिती प्रजातींच्या संरक्षणासाठी मार्गदर्शक ठरेल. भारतीय शास्त्रज्ञांच्या या शोधाने जैवविविधतेचे महत्व अधोरेखित करत संरक्षण क्षेत्रात नवा अध्याय लिहिला आहे.