महाराष्ट्रातील नागपूरपासून सुमारे ४० कि.मी. अंतरावर असलेले रामटेक मंदिर हे भगवान राम यांचे एक अद्भुत मंदिर आहे. या मंदिराविषयी अशी कहाणी आहे की भगवान राम यांनी वनवासात माता सीता आणि भगवान लक्ष्मण यांच्यासमवेत या ठिकाणी चार महिने घालवले होते. याशिवाय, माता सितेने येथे प्रथम स्वयंपाकघरही बनवले होते, स्वयंपाक केल्यानंतर तिने स्थानिक ऋषींना भोजन केले. पद्मपुराणातही या गोष्टीचा उल्लेख आहे. या मंदिराच्या आजूबाजूला रामा नवमीच्या खास उत्सवाच्या निमित्ताने जत्रेचे आयोजन केले जाते, ज्यात दूरदूरच्या ठिकाणाहून लोक उपस्थित राहतात. त्याच्या वैशिष्ट्यांविषयी बोलताना हे मंदिर केवळ दगडांनी बनलेले आहे, जे एकमेकांच्या वर ठेवलेले आहेत. शेकडो वर्ष जुने हे मंदिर जशी आहे तशीच राहते, स्थानिक लोक त्यामागे भगवान रामची कृपा सांगतात. चला या मंदिराशी संबंधित काही खास गोष्टी जाणून घेऊया.

रामटेक हा एक किल्लाच

छोट्या टेकडीवर बांधलेले रामटेक मंदिर गढ मंदिर म्हणूनही ओळखले जाते. याशिवाय त्याला सिंदूर गिरी असेही म्हणतात. हे पाहता मंदिर कमी तटबंदीचे दिसते. विशेषत: सूरानाडी पूर्वेकडे वाहत आहे. रामटेक मंदिर किल्ला म्हणून राजा रघु खोन्ले यांनी बांधले होते. मंदिराच्या आवारात एक तलाव आहे; ज्यावरून असा विश्वास आहे की या तलावामध्ये कधीही कमी-जास्त पाणी येणार नाही. नेहमीच्या पाण्याची पातळी नेहमीच राहिल्यामुळे लोक आश्चर्यचकित होतात. एवढेच नव्हे तर जेव्हा जेव्हा विजा चमकतात तेव्हा मंदिराच्या शिखरावर एक दिवा प्रकाशित केला जातो, ज्यामध्ये भगवान रामची प्रतिमा दिसते.

संत अगासत्य भगवान रामला भेटले

रामटेक हे असे स्थान आहे जिथे भगवान राम आणि ऋषी आगतस्य भेटले होते. संत अगतस्याने भगवान राम यांना शस्त्रांचे ज्ञानच दिले नाही तर त्यांना ब्रह्मास्त्रही दिले. जेव्हा श्री रामांना या ठिकाणी सर्वत्र हाडांचे ढीग दिसले तेव्हा त्यांनी अगस्त्याबद्दल असा प्रश्न केला. मग त्यांनी सांगितले की येथे उपासना करणारे ऋषीमुनींची हाडे आहेत. यज्ञ आणि पूजा करीत असतांना, श्रीरामांनी त्यांना नष्ट करण्याचा व्रत केला हे समजल्यावर राक्षस अस्वस्थ झाले. इतकेच नव्हे तर ऋषी अगासत्य यांनी भगवान रामाला येथे रावणातील अत्याचाराविषयीही सांगितले. भगवान रामने आपल्या दिलेल्या ब्रह्मास्त्रातूनच रावणांचा वध केला.

कालिदास यांनी या ठिकाणी मेघदूत लिहिले

महाटेवी कालिदास यांनी मेघदूत हे महाकाव्य लिहिले आहे. म्हणूनच, या जागेला रामगिरी देखील म्हटले जाते, परंतु नंतर त्याचे नाव रामटेक असे ठेवले गेले. त्याच वेळी त्रेता युगात रामटेकमध्ये फक्त एक डोंगर असायचा. आज हे मंदिर भगवान रामाच्या प्रसिद्ध मंदिरांपैकी एक आहे. शहराच्या आवाजाशिवाय या सुंदर जागेमुळे भाविकांना दिलासा मिळतो.