SAKAL Exclusive : कोवळ्या वयात मुलींवर मातृत्वाचे भार येऊ नये म्हणून बालविवाह रोखणारा कठोर कायदा अमलात आहे. परंतु असे असतानाही गत वर्षी नाशिक जिल्हा शासकीय रुग्णालयामध्ये बालमाता प्रसूतीमध्ये दुपटीपेक्षा अधिक वाढ झाल्याचे वास्तव समोर आले आहे.

यामागे कोरोना प्रादुर्भाव हेही एक प्रमुख कारण असल्याचे समोर येत आहे. मात्र, कारणे कोणतीही असली तरी आजमितीस कोवळ्या कळ्यांवर मातृत्वाचा भार आला, हे धक्कादायक वास्तव नाकारता येत नाही. (SAKAL Exclusive burden of motherhood on young bud Double increase in child births in Nashik district news)

मार्च २०२० पासून ते २०२२ च्या सुरवातीपर्यंत कोरोनाचा प्रादुर्भाव होता. प्रारंभी कठोर नियमावली होती. २०२१ पासून टप्प्याटप्प्याने कोरोना नियमांमध्ये शिथिलता आली. नाशिक जिल्ह्यात यापेक्षा वेगळी परिस्थिती नव्हती.

त्यातच, नाशिक जिल्ह्यात आदिवासी तालुकेही आहेत. या तालुक्यांमध्ये बालविवाहांचे प्रकार होत असतात. त्यामुळे बालमातांचे प्रमाण या तालुक्यांमध्ये अधिक असते. परंतु हे प्रमाण कोरोनामुळे वाढले.

या-त्या कारणाने अल्पवयीन गर्भवती मुलगी उपचारासाठी तालुक्याच्या शासकीय रुग्णालयात दाखल होते. अल्पवयीन गर्भवती मुलगी असल्याने तिच्यावर तालुकास्तरावर उपचार करणे तिच्या आरोग्याच्या दृष्टिकोनातून धोकादायक ठरू शकते.

त्यामुळे अधिक उपचारासाठी जिल्हा शासकीय रुग्णालयात पाठविले जाते. त्यामुळे एप्रिल २०२० ते फेब्रुवारी २०२३ या वर्षात नाशिक जिल्हा शासकीय रुग्णालयामध्ये १६५ बालमातांची प्रसूती करण्यात आलेली आहे.

या तीन वर्षांमध्ये बालमातांचे प्रमाण वाढल्याचे दिसून आले आहे. एप्रिल २०२२ ते फेब्रुवारी २०२३ या गत वर्षात १०० बालमातांची प्रसूती करण्यात आलेली आहे. हे प्रमाण त्यापूर्वीच्या दोन वर्षांच्या दुपटीपेक्षा अधिक असून, ही बाब चिंताजनक आहे.

हेही वाचा : सामान्यांचा पैसा सुरक्षित ठेवण्यासाठीच Virtual Currency करकक्षेत

प्रेमप्रकरण-अत्याचारानेही मातृत्व

प्रेमप्रकरण, अत्याचारामुळेही अनेक अल्पवयीन मुली गर्भवती राहतात. यामुळे कोवळ्या वयातच अल्पवयीन मुलींवर मातृत्वाची जबाबदारी येते. अशा प्रकरणांमध्ये अल्पवयीन मुलींसोबत शरीरसंबंध ठेवणाऱ्यांविरोधात बाललैंगिग शोषण कायद्यान्वये (पॉक्सो) अत्याचाराचा गुन्हा दाखल होतो.

अशा स्थितीमध्ये पीडित गर्भवती अल्पवयीन मुलगी नवजात बाळाला जन्म देते, तर त्याचवेळी त्याचा पिता कारागृहात असतो. माता अल्पवयीन असल्याने या नवजात बाळांना सुरवातीपासून कौटुंबिक, सामाजिक असमतोलाचा सामना करावा लागतो. तसेच, अनेक प्रकार समोर येत नसल्याने अशा बालमातांचे प्रमाण यापेक्षाही अधिक असण्याचीच शक्यता तज्ज्ञांकडून व्यक्त करण्यात आली.

वर्ष ------------- बालमाता प्रसूती

२०२०-२०२१ ---- २६

२०२१-२०२२ ---- ३९

२०२२-२०२३ ---- १००

"बालविवाह रोखण्यासंदर्भात ग्रामीण भागात सातत्याने जनजागृती केली जाते. परंतु असे असतानाही बालविवाह पूर्णत: थांबलेले नाहीत. बालमाता वा कुमारीमाता प्रसूतीसाठी आल्यानंतर बाब समोर येते. कायदा आहे; परंतु त्याची कठोर अशी अंमलबजावणी होत नाही. त्यामुळे अल्पवयीन मुलींचा गैरफायदा घेतला जातो."- प्रणिता तपकिरे, समुपदेशक, चाइल्डलाइन