नाशिक : एखादी व्‍यक्‍ती असो किंवा कंपनी, प्राप्तिकर भरण्यापासून अन्‍य विविध कारणांसाठी प्रत्‍येकाचा लेखा विभागाशी संबंध येतो. लेखा शाखेतील जबाबदारीपूर्ण आणि सर्वोत्तम पर्याय म्‍हणजे सनदी लेखापाल. अर्थात, चार्टर्ड अकाउंटंट (सीए) हा होय. सीए होण्यापर्यंतचा प्रवास खडतर असला, तरी या पदावर जबाबदारी सांभाळताना प्रतिष्ठेच्‍या या क्षेत्रात नोकरी, व्‍यवसायाच्‍या संधी उपलब्‍ध होतात. 

तीन स्‍तरावरून शिक्षणक्रमास मिळू शकतो प्रवेश

दी इन्‍स्‍टिट्यूट ऑफ चार्टर्ड अकाउंट्‌स ऑफ इंडिया (आयसीएआय) यांच्‍यातर्फे परीक्षा घेतली जाते. बारावीनंतर तसेच, अन्‍य दोन टप्प्यांवर विद्यार्थ्यांना सीए शिक्षणक्रमासाठी प्रविष्ट होता येते. अत्‍यंत कठीण अशा परीक्षा उत्तीर्ण होण्यासह या क्षेत्रातील प्रत्‍यक्ष अनुभव विद्यार्थ्यांना घ्यायचा असतो. बारावी उत्तीर्ण विद्यार्थ्यांसाठी फाउंडेशन कोर्स प्रवेशद्वार आहे. अटी- शर्तींची पूर्तता करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना फाउंडेशन कोर्स परीक्षेला सामोरे जाता येते. सामान्‍यतः नोव्‍हेंबर व मे अशी दोन वेळा ही परीक्षा होते. फाउंडेशन कोर्समध्ये यश मिळविल्‍यानंतर इंटरमिजिएटसाठी प्रविष्ट होता येते. यादरम्‍यान इन्‍फॉरमेशन टेक्‍नॉलॉजी आणि सॉफ्ट स्‍कील यांवर आधारित प्रशिक्षण पूर्ण करायचे असते.

आर्टिकलशिपमधून प्रत्‍यक्ष कामाचा अनुभव

इंटरमिजिएटचे ग्रुप उत्तीर्ण झाल्‍यानंतर विद्यार्थ्यांना आर्टिकलशिपमधून प्रत्‍यक्ष कामाचा अनुभव घ्यायचा असतो. इंटरमिजिएट एक्‍झामिनेशन उत्तीर्ण झाल्‍यानंतर व प्रशिक्षण पूर्ण केल्‍यानंतर अंतिम परीक्षेला प्रविष्ट होता येते. या टप्प्यावरदेखील विद्यार्थ्यांना इन्‍फॉरमेशन टेक्‍नॉलॉजी आणि सॉफ्ट स्‍कीलचे प्रशिक्षण पूर्ण करायचे असते. तीन वर्षांची आर्टिकलशिप पूर्ण करून अंतिम वर्ष परीक्षा उत्तीर्ण झालेले विद्यार्थी ‘आयसीएआय’ यांच्‍याकडे सदस्‍य म्‍हणून नोंदणी करत चार्टड अकाउंटंट म्‍हणून जबाबदारी सांभळण्यास पात्र ठरतात. 

अन्‍य दोन मार्गांनी प्रविष्ट होण्याची संधी 

‘डायरेक्‍ट एन्‍ट्री रूट’ या पर्यायाद्वारे वाणिज्‍य शाखेतून ५५ टक्‍के गुणांसह पदवी किंवा पदव्‍युत्तर पदवी शिक्षण घेतलेले विद्यार्थी किंवा अन्‍य शाखांतून साठ टक्‍के गुणांसह पदवी किंवा पदव्‍युत्तर पदवी शिक्षणात उत्तीर्ण झालेले विद्यार्थी या पर्यायासाठी पात्र ठरतात. अशा विद्यार्थ्यांना इन्‍स्‍टिट्यूटकडे इंटरमिजिएट कोर्सकरीता नोंदणी करायची असते. त्‍यांनाही इन्‍फॉरमेशन टेक्‍नॉलॉजी व सॉफ्ट स्‍कीलशी निगडित प्रशिक्षण पूर्ण करावे लागते. प्रात्यक्षिक प्रशिक्षण कार्यक्रमासाठी नोंदणी करत प्रशिक्षण यशस्‍वीरीत्‍या पूर्ण केल्‍यानंतर इंटरमिजिएट परीक्षेला सामोरे जायचे असते. दोन्‍ही ग्रुपमध्ये यश मिळविल्‍यानंतर सीए फायनल कोर्ससाठी प्रविष्ट होता येते. 

हेही वाचा > एकीकडे गौराईनिमित्त स्त्रीशक्तीचा जागर; दुसरीकडे 'ती'च नकोशी? चिमुरड्या जीवाला शिक्षा कशासाठी?

प्रत्‍यक्ष अनुभव महत्त्वाचा 

तीन वर्षांची आर्टिकलशिप पूर्ण केल्‍यानंतर व अंतिम परीक्षा उत्तीर्ण झाल्‍यानंतर विद्यार्थी सीए होण्याचा प्रवास पूर्ण करतात. तसेच इन्‍स्‍टिट्यूट ऑफ कंपनी सेक्रेटरीज्‌ ऑफ इंडिया किंवा इन्‍स्‍टिट्यूट ऑफ कॉस्‍ट अकाउंटंट्‌स ऑफ इंडिया यांच्‍यातर्फे घेतली जाणारी इंटरमिजिएट स्‍तरावरील परीक्षा उत्तीर्ण विद्यार्थीदेखील सीए होण्यासाठी पात्रताधारक ठरतात. अशा विद्यार्थ्यांना इन्‍स्‍टिट्यूटकडे इंटरमिजिएटकरीता नोंदणी करायची असते. ग्रुपनिहाय परीक्षा उत्तीर्ण करत, प्रत्‍यक्ष कामाचा अनुभव घेत अंतिम परीक्षेत यशस्‍वी होऊन विद्यार्थी सीए होऊ शकतात.  

हेही वाचा >  गंभीर! १५ वर्षीय मुलीची बापा विरोधात तक्रार; वेळीच वाचा फोडली म्हणून प्रकार उजेडात

संपादन - किशोरी वाघ