gurhal 1.jpg 
नाशिक

गावातही आता गुळांचे "गु-हाळ" बोटांवर मोजण्या इतकेच!.वीस वर्षांपूर्वीचे चित्र काहीसे वेगळे

संदीप मोगल

लखमापूर (जि.नाशिक) : दिंडोरी तालुक्याची धरणांचा तालुका म्हणून सर्वत्र ओळख आहे. शेतीसाठी पाणी मुबलक आहे. त्यामुळे या भागात उसाचे प्रमाण चांगले असून, ऊसलागवड करणाऱ्या शेतकरीवर्गाचा ओढा साखर कारखान्याला ऊस देण्याकडे असतो. परिणामी, काही वर्षांपासून दिसून येणाऱ्या पारंपरिक गुऱ्हाळांची रंगत हरवलेली दिसत आहे. त्यामुळे सध्या दिंडोरी तालुक्यात फक्त बोटांवर मोजण्याइतकीच गूळ तयार करणारी गुऱ्हाळे पाहायला मिळत आहे. 

पारंपरिक ‘गुऱ्हाळ’ होतायत दुर्मिळ 
दिंडोरी तालुक्यात सध्याच्या मितीला जलस्रोतांची संख्या बऱ्यापैकी असल्यामुळे सिंचनाचे क्षेत्रही प्रगतिपथावर आहे. त्यामुळे उसाचे प्रमाण इतर पिकांच्या तुलनेत अधिक आहे. अर्थात जेथे उसाचे क्षेत्र आहे तेथील बहुतांश शेतकरी साखर कारखान्यांना ऊस पाठवितात. मागील वर्षे सोडले तर सध्या जागोजागी रसवंत्या बहरत चालल्या आहेत. त्यामुळे रसवंती चालकांकडूनदेखील उसाला मोठी मागणी आहे. 

वीस वर्षांपूर्वीचे चित्र काहीसे वेगळे!
वीस वर्षांपूर्वीचे चित्र काहीसे वेगळे होते. जागोजागी उसाच्या रसापासून गूळ तयार करणारी गुऱ्हाळे होती. या गुळाचा आस्वाद घेण्यासाठी शेतकरी आप्तेष्टांना आमंत्रित करीत होते. एकीकडे मजुरांची सुरू असलेली ऊसतोडणी, दुसरीकडे चरकातून काढलेला उसाचा रस, बाजूलाच पेटवलेली भट्टी, त्यात एकसारखे टाकण्यात येणारे पाचट, भट्टीवर ठेवलेली भलीमोठी लोखंडी कढई, त्यात उसाचा रस आणि गूळभेंडी ओतून अगदी उकळी फुटेपर्यंत सुरू असलेले काम... उसाच्या रसाने कढईत उकळी घेतली, की तयार झाला शुद्ध गावरान गूळ. सध्या दिंडोरी तालुक्यातील लखमापूर येथी वाल्मीक मोगल यांचे पारंपरिक गुऱ्हाळ पाहायला मिळते. त्यातली दोन बंद झाली असून, एक सेंद्रिय गुऱ्हाळ चांगल्या स्थितीत सुरू आहे. 

सेंद्रिय गूळ बनविण्यासाठी अनेक गोष्टींना तोंड द्यावे लागते. ऊसतोडणीसह गुऱ्हाळाच्या कामासाठी कारागीर व मजूर मिळत नाही. एकदा गुऱ्हाळ सुरू झाल्यावर ते बंद होऊ नये म्हणून मजुरीव्यतिरिक्त सर्वांना आगाऊ रक्कम अदा करावी लागते. परंतु, काहीवेळा भाव मिळत नाही. तरीही आम्ही हे गुऱ्हाळ चालवितो. -वाल्मीकराव मोगल, गुऱ्हाळमालक, लखमापूर  
 

सकाळ+ चे सदस्य व्हा

ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!

शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.

Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

IND vs ENG 3rd Test: जसप्रीत बुमराहच्या ५ विकेट्सने दिले हादरे! कपिल देवसह अनेकांचे विक्रम मोडले; पण इंग्लंडचे शेपूट पुन्हा वळवळले

Power of Simple Living and Discipline : साधं राहणीमान अन् बचतीच्या जोरावर ४५व्या वर्षी निवृत्तीपर्यंत जमवले ४.७ कोटी; जाणून घ्या कसे?

Latest Marathi News Updates: खडकवासला धरण परिसरात प्रेमी युगलाने दिला जीव

मॅरेज मटेरियल असतात या राशीच्या व्यक्ती ; लग्नानंतर उजळेल जोडीदाराचं भाग्य, संसारही होईल सुखाचा

Video: प्रेमाची तालिबानी शिक्षा! काकाच्या मुलीवर प्रेम जडलं; रागात गावकऱ्यांनी प्रेमीयुगुलांना नांगराला जुंपलं, व्हिडिओ व्हायरल

SCROLL FOR NEXT