अमरावती ः सततच्या लॉकडाउनमुळे मनाला झालेल्या मानसिक जखमा आता हळूहळू भरून निघत असल्याचा निष्कर्ष मानसिक आरोग्य क्षेत्रात काढला जाणवू लागला आहे. असे असले तरी लॉकडाउनच्या काळात दबलेल्या मानसिक भावना उफाळून येण्याची दुसरी शक्‍यतासुद्धा वर्तविली जात आहे. दसऱ्यानंतर आता दिवाळीमुळे जीवनात नवचैतन्य परतल्याची भावना निर्माण झाली आहे. 

कोरोनामुळे मार्चमध्ये सुरू झालेल्या लॉकडाउनने जीवन जगण्याचे सर्व संदर्भच बदलून गेले. अनेकांचे आडाखे उद्‌ध्वस्त झाले तर अनेकांना बरेच काही गमवावे लागले. मात्र, या संकटातही समाजातील एक मोठा वर्ग मानसिक दृष्टीने स्टॅण्डबाय राहिला, असा अभ्यास तज्ज्ञांनी व्यक्त केला. लॉकडाउनच्या काळात नोकऱ्या, भविष्याची चिंता, आरोग्य या चिंताजनक बाबींनाही अनेकांनी कुरवाळून स्वतःजवळ ठेवले. त्यामुळे एक मोठा वर्ग नैराश्‍याच्या गर्तेत सापडला गेला.

लॉकडाउनमुळे एसटी बसेस, खासगी वाहनांची सेवा पूर्णपणे बंद असल्याने आधीच मानसिक रोगाचा उपचार घेणारे रुग्ण शासकीय रुग्णालयांकडे फिरकलेदेखील नाहीत. त्यांनी कदाचित खासगी डॉक्‍टरांकडे धाव घेतली असावी किंवा घरच्या घरीच स्वतःला स्टेबल ठेवण्याचा प्रयत्न केला असावा, असे जाणकारांचे मत आहे. मात्र, आता कोरोना काळातही अनलॉक झाल्यानंतर अनेकांनी मानसिकता जपण्याचा प्रयत्न सुरू केला आहे. 

घरी सरणाची तयारी अन् मृत महिला अचानक झाली जीवंत; उपस्थितांच्या अंगाचा उडाला थरकाप

अनलॉकनंतर लॉकडाउनच्या मानसिक जखमा भरून निघत आहेत. सण, उत्सव मोकळेपणाने साजरे करण्याकडे सर्वांचा कल दिसून येतो. त्यातच दिवाळीची खरेदी, गजबजलेली बाजारपेठ, दिवाळीत नातेवाइकांच्या गाठीभेटी या सर्वांचा परिणाम मनुष्याच्या अंतर्मनावर होत असतो. पर्यायाने लॉकडाउनच्या तुलनेने सध्याच्या अनलॉकमध्ये बहुतांश मंडळींच्या मनावरील ताण, मरगळ, औदासिन्य, चिंता दूर झाल्याचे दिसत आहे. मात्र, मानसिक आरोग्याचा विचार करता लॉकडाउनमध्ये दबलेले अनेक नकारात्मक विचार, भविष्याची चिंता या बाबी दुर्लक्षून चालणार नाही. त्यामुळे आता नवीन रुग्ण वाढण्याची शक्‍यतासुद्धा व्यक्त होत आहे. मात्र, या गोष्टीचा सकारात्मक विचार केला असता जीवन पुन्हा सुरू झाल्याचे दिसून येत आहे.  

`मध्ये आलास तर तिला  पेट्रोल टाकून जाळेन`; युवतीच्या भावाला दिली धमकी

कोरोनाच्या संकटकाळात आपण जिवंत राहणे हीच मोठी प्राथमिकता असली पाहिजे. हे संकट केवळ आपल्या एकट्यापुरते मर्यादित नसून वैश्‍विक आहे. त्यामध्ये प्रत्येकजण भरडला गेला आणि जात आहे, ही भावना ठेवणे गरजेचे आहे. या संपूर्ण पर्वात आपण एकटे नसून आपल्यासोबत सर्वजण आहेत. कोरोना काळात अनेकांचे सर्वकाही गेले आहे, ही भावना ठेवून सकारात्मकतेने पुढील पाऊल टाकले पाहिजे. मानसिक आजारी असणाऱ्यांनी तसेच चिंता, औदासीन्य वाटणाऱ्यांनी तत्काळ मानसोपचारतज्ज्ञांशी संपर्क साधला पाहिजे.

- डॉ. अमोल गुल्हाने, 
मानसोपचारतज्ज्ञ, जिल्हा सामान्य रुग्णालय.

संपादन ः राजेंद्र मारोटकर