गोफण | पुण्य नगरीची जहागिरी पाटीलबुवांना सुटेना...

मुलुख सोडावा लागणार म्हणून पाटीलबुवा खिन्न मनाने बसलेले होते. पुण्य नगरीची जहागिरी त्यांना आवडू लागली होती. आता इथंच 'सेटल' व्हायचं, असा विचार करुन त्यांनी पाळंमुळं रुजवायला सुरुवात केली. परंतु दोन महिन्यांपूर्वी राजकारणात अशाकाही उलथापालथी झाल्या की, पाटीलबुवांच्या साम्राज्याला हादरे बसले.

पाटीलबुवा म्हणजे, चंद्रकोर दादा पाटीलबुवा उर्फ चंदाप्पा. जसा चंद्र कलेकलेने वाढतो, तसेच तेही संथ गतीने अन् कलेकलेने वाढले. परंतु पौर्णिमेत त्यांनी असाकाही जल्लोष केला की अचानक अमावस्येचा काळोख झाला. कधीकाळी पाटीलबुवांचा वाडा आप्तेष्टांनी, जिवलगांनी भरुन पावला होता. पण आज कुणाचाही पाय उंबऱ्याला लागत नाही.

असो, पाटीलबुवांच्या आयुष्यात आज मोठा एक दुःखाचा प्रसंग ओढावला होता. पुण्य नगरीचे जुने-जाणते जहागिरदार दादाराव दणगटेंनी पुण्य नगरीच्या जहागिरीवर ताबा मिळवला होता. दिल्लीश्वरांशी तह करुन दादाराव दणगटे (बारामतीकर) यांनी ही खेळी केली. त्यामुळे उद्या पहाटे पाटीलबुवा मुलुख सोडून परगावी जाणार होते. घरी येतानाच त्यांनी सामान भरण्यासाठी वाण्याच्या दुकानातून खपटाची खोकी आणि पिशव्या आणल्या होत्या.

जड अंतःकरणाने त्यांनी सामान भरलं आणि झोपायला खोलीत गेले. झोपण्यापूर्वी सकाळी लवकर उठवण्याची घरच्यांना आठवण करुन दिली. डोळा लागतो न लागतो तोच गावच्या कडेला असलेल्या डोंगराच्या पायथ्याकडून कसलीतरी रोषणाई त्यांना दिसली. त्यांनी लगबगीने खिडकी उघडली...

समोर बघतो तर काय आकाशात फटाक्यांची आतषबाजी सुरु होती. रंगीबेरंगी चांदण्या तुडूतुडू फुटत होत्या. एकामागून एक आदल्या दण्..धुम्.SS.ठो..SS.. आवाज करीत होत्या. डीजेवर लोक जोरजोरात नाचत होते. काहींनी पारंपारिक ढोल-ताशांवर ठेका धरला होता. सगळा माहोल उत्साहाने फुलून गेला होता.

एकामागोमाग जेवणावळी उठत होत्या. श्रीखंड-पुरी असावी हे चंद्रकोर दादांनी ओळखलं होतं. नेमकं तिथं कोणकोणय हे बघण्यासाठी दादांनी डोळे 'झूम' करण्याचा प्रयत्न केला. तेवढ्यात त्यांच्या खिडकीच्या दिशेने एक रॉकेट सुईSSS.. करीत झेपावलं.. तत्क्षणी दादांनी झटक्यात खिडकी लोटली अन् 'वाचलो बुवा' असं म्हणत सुटकेचा निःश्वास टाकला.

कसातरी डोळा लागलेला परंतु गावात सुरु असलेला तामजाम बघून दादांची झोप पुरती मोडली होती. डोळे रवून घेण्याचा प्रयत्न केला, कूस बदलली.. पण छे! झोपेचा पत्ता नव्हता. अशा प्रसंगी ते बाबूजींची गाणी ऐकत. मग त्यांनी टेप रेकॉर्डर सुरु केला.

आकाशी झेप घे रे पाखरा.. सोडी सोन्याचा पिंजरा

तुजभवती वैभव माया.. फळ रसाळ मिळते खाया

सुखलोलुप झाली काया.. हा कुठवर वेड्या घेशी आसरा

सोडी सोन्याचा पिंजरा...

तुज पंख दिले देवाने कर विहार सामर्थाने

दरी डोंगर हिरवी राने, जा ओलांडुनिया सरिता सागरा

कष्टाविन फळ ना मिळते, तुज कळते परि ना वळते

हृदयात व्यथा ही जळते, का जीव बिचारा होई बावरा

सोडी सोन्याचा पिंजरा...

गाणं ऐकून पाटीलबुवांचं जड पडलेलं डोकं शांत झालं अन् डोळे जड पडले... मेंदूतल्या पेशींनाही आराम मिळाला. 'एका मुलुखाची जहागिरी हातची गेली म्हणून काय झालं? बदल्यात दोन गावं मिळालीत. पुण्य नगरीतली मोहमाया सोडून दोन गावांमध्ये नाव मोठं करु.. जा ओलांडुनिया पुण्य नगरिया..., असा हिशोब जुळवून ते झोपी गेले.

तिकडे डोंगरपायथ्याला पहाटेपर्यंत मेजवाणी सुरु होती. कधीकाळी दादांच्या वाड्यावर हजेरी लावणारे हकीम जेवणावळींमध्ये वाढप्याचं काम करीत होते. काहीजण पुढे-पुढे करत कुणाला काय हवं-नको ते बघत होते. 'बाहुबलीत'ल्या शिवगामी देवीसारखं त्या बंगल्याच्या मालकीण कटाक्षाने सगळ्यांकडं लक्ष ठेवून होत्या. मध्येच त्यांना सुखाचा हुंदका दाटून आला अन् त्या ढसाढसा रडायला लागल्या...

समाप्त

संतोष कानडे

(santosh.kanade@esakal.com)