आपल्या भारत देशाला सणांच माहेर घर म्हटल तरीही चालेल.. दर महिन्यात कोणता ना कोणता सण आपण साजरा करतोच. त्यात आपल्या भारतात विविध धर्माचे आणि पंथाचे लोक राहतात आणि प्रत्येकाच्या चालीरीती देखील वेगवेगळ्या आहेत. अस म्हणायला काही हरकत नाही की काही मोठे सण सोडले तर प्रत्येकाचे सण वेगळे त्याच्या पद्धती वेगळ्या.

काही मोठे सण वगळता भारताच्या सर्व राज्यांमध्ये वेगवेगळ्या धार्मिक श्रद्धा आणि चालीरिती बघायला आणि अनुभवायला मिळतात. यापैकी काही परंपरा इतक्या विचित्र आहेत, ज्या त्यांच्याबद्दल ऐकून आश्चर्य वाटते. या अनोख्या सणांपैकी एक म्हणजे नाग दिवाळी. आतापर्यंत तुम्ही दीपावली आणि देव दिवाळीचे नाव ऐकले असेल पण नाग दिवाळी उत्सवाचे नाव कोणी ऐकले आहे का?तर या उत्सवाविषयी म्हणजेच नाग दिवाळी कधी आणि कोठे साजरी केली जाते हे जाणून घेऊया…

उत्तराखंडमधील चामोली जिल्ह्यात नाग दिवाळी उत्सव साजरा करतो. मार्गशीर्ष महिन्याच्या शुक्ल पक्षाच्या पंचमीवर नाग दिवाळी साजरी केली जाते. हिंदू कॅलेंडरचा नववा महिना म्हणजे मार्गशीर्ष. या दिवशी नागांची विशेष पूजा केली जाते. यावर्षी, ही तारीख देव दिवाळीनंतर वीस दिवसांनी म्हणजेच 8 डिसेंबर बुधवारी येते आहे.

नाग दिवाळीला नागांच्या पूजेला विशेष महत्त्व आहे. पौराणिक कथेनुसार, नागांना पाताळ लोकचा देव म्हणतात. असा विश्वास आहे की घरात नागाची रांगोळी काढून समोर दिवा लावल्याने मनातल्या इच्छा पूर्ण होतात.चामोली जिल्ह्यातील लोकांचा असा विश्वास आहे की नाग देवताची उपासना जीवनातील सर्व समस्या सोडवते. त्यांची पूजा करून, कुंडलीचा कालसर्प दोष पूर्णपणे निघून जातो.

चामोली जिल्ह्यातील बान गावात नाग देवताचे एक रहस्यमय मंदिर आहे. असे म्हटले जाते की नागराज येथे आजही आहे आणि स्वत: च्या रत्नाचे रक्षण करतो. नागमणीचे रक्षण करतांना नागराज नेहमीच दंश करतात ज्यामुळे लोक जवळजवळ ८० फूट अंतरावरून नमस्कार करतात. मंदिरातील पुजारीही त्यांच्या डोळ्यावर पट्टी बांधून मंदिरात पूजा करण्यासाठी जातात. हे मंदिर देवी पार्वतीच्या चुलतभावाच्या लाटूच्या नावाने बांधले गेले आहे.

लोकांचा असा विश्वास आहे की रत्नाचा तेजस्वी प्रकाश माणसाला आंधळा बनवतो. पुजाऱ्याच्या तोंडाचा वास देवतेपर्यंत पोहोचू नये आणि नागराजाचा विषारी वास पुजाऱ्याच्या नाकापर्यंत पोहोचू नये. यासाठी दररोज पूजेच्या वेळी नाकाला आणि तोंडाला पट्टी बांधून पूजा केली जाते. सर्व भाविकांसाठी दरवर्षाच्या वैशाख पौर्णिमेला वर्षातून एकदा मंदिराचे दरवाजे उघडले जातात. या दिवशी येथे मोठी यात्रा भरते. हे मंदिर समुद्रसपाटीपासून ८५०० फूट उंचीवर आहे.