Airplane Fuel Tanks : तुम्ही ज्या जहाजांमध्ये प्रवास करता त्या जहाजांची तेल टाकी कुठे आहे हे तुम्हाला माहीत आहे का? विमानाच्या कोणत्या भागात ते तेल भरतात. ही तेल टाकी समोर किंवा कॉकपिटच्या आजूबाजूला किंवा तळाशी नाही. ते कुठे आहे आणि त्यात किती तेल भरण्याची क्षमता आहे ते जाणून घ्या.

ज्याप्रमाणे तुमच्या वाहनांना पेट्रोल, डिझेल किंवा सीएनजीची आवश्यकता असते, त्याचप्रमाणे विमानांनाही द्रव इंधन लागते. फरक एवढाच की प्रवासी वाहतूक करणाऱ्या मोठ्या विमानांची इंधन क्षमता खूप जास्त असते.

एवढंच समजून घ्या की एअरबस किंवा जम्बो बोइंगमध्ये टाकी भरण्यासाठी जेवढं तेल वापरलं जातं, तेवढ्या प्रमाणात 6 ते 8 हजार गाड्यांची टाकी भरता येते. (Airplane)

पण इतके तेल विमानांमध्ये भरले जाते असे सांगितले जाते. विमानाच्या पुढच्या भागात तेल भरले आहे, त्याची तेल टाकी खाली कुठेतरी आहे. जर तुम्ही असा विचार करत असाल तर तुम्ही पूर्णपणे चुकीचे आहात. आता हवेत उडणाऱ्या सर्व प्रवासी विमानांची इंधन टाकी अशा ठिकाणी असते की विमानात बसूनही अनेकवेळा तुम्ही ती जागा पाहू शकता.(Airplane Fuel Tanks : airplane fuel tanks Where are planes fuel tank located?)

विमानाची इंधनाची टाकी कुठं असते?

विमाने पंख आणि मागील शेपटीच्या दिशेने इंधन टाक्या तयार करतात. येथेच त्यांचे सर्व तेल अनेक टाकीच्या कक्षांमध्ये भरले जाते. हे तेल शेकडो लिटरमध्ये नाही तर हजारो लिटरमध्ये उपलब्ध आहे. (Airplane Unknown Facts in marathi)

पुढे, आम्ही तुम्हाला विमानांची इंधन टाकी अशा प्रकारे का बनविली जाते ते सांगू. विमानाचे पंख एवढ्या क्षमतेचे तेल साठवू शकतात का? याचे उत्तर असे आहे की, विमानाचे हे लांब पंख हजारो लिटर तेल भरू शकतात.

तेलाचे प्रमाण काय ठरवते

विमानाच्या इंधनाच्या टाक्या पूर्वी स्टील, अॅल्युमिनियमच्या होत्या पण आता यासाठी आयसोफथॅलिक पॉलिस्टर रेझिन कंपोझिटचा वापर केला जातो. तसे, जहाजात किती तेल भरले जाते हे अनेक गोष्टींवर अवलंबून असते.

आता तयार होणारी आधुनिक विमाने अधिक वजन वाहून नेण्यास सक्षम आहेत. यामध्ये वरच्या बाजूला प्रवाशांसाठी बसण्याची व्यवस्था असते, त्यानंतर खाली सामान आणि मालवाहतूक असते आणि अशा स्थितीत वजनदार पंख वजनाचे वाटप करून तो समतोल साधतात. जड पंख हे जहाजाला एक प्रकारे मदत करतात.

तेल भरण्याची क्षमता किती असेल?

तुम्हाला हे जाणून आश्चर्य वाटेल की एक बोइंग किंवा एअरबस इतके तेल भरते की ते एकाच वेळी हजारो बाईक किंवा शेकडो कारची इंधन टाकी भरते. उदाहरणार्थ, एअरबस A380 च्या इंधन टाकीमध्ये 323,591 लिटर तेल आहे.

लहान विमानांची इंधन टाकीची क्षमता 4000 - 5000 लीटर असते तर मध्यम विमानांची क्षमता 26000 ते 30000 लीटर असते. मोठी विमाने 130,000 लिटर ते 190,000 लिटर वाहून नेऊ शकतात. आजकाल जंबो प्लेनची क्षमता सुमारे 2000,000 लिटर ते 323,000 लिटर आहे. (Flight)

विमानांचे इंधन मायलेज काय असेल

विशालकाय विमान आकाशात उडताना किती इंधन खर्च करतात याचे उत्तर धक्कादायक आहे. एका मीडिया रिपोर्टनुसार, विमानाला उडण्यासाठी प्रति सेकंद 4 लिटर इंधन लागते. याचे उदाहरण म्हणून बोइंग 747 विमान पाहिल्यास, या विमानास एक मिनिट उडताना 240 लिटर जेट फ्लू लागते.

त्याप्रमाणे 747 विमानाच्या उड्डानात प्रति लिटर किती सरासरी मायलेज मिळते या प्रश्नाचे उत्तर कमाल 0.8 किमी असे राहील. अर्थातच हे विमाना 12 तासांच्या उड्डानासाठी तब्बल 172,800 लिटर जेट फ्यूल खर्च करते.

बोइंग विमानाच्या वेबसाइटने दिलेल्या आकडेवारीप्रमाणे 747 विमानात प्रति सेकंद 1 गॅलन (4 लिटर) इंधन लागते. हे विमान 10 तास उड्डान घेत राहण्यासाठी किमान 1.50 लाख लिटर इंधन लागेल. अर्थात प्रति किमीचा विचार केल्यास 12 लिटरमध्ये एक किमी उडू शकेल. विमानात इंधन किती लागेल हे त्याच्या शक्ती, स्पीड आणि इतर काही गोष्टींवर विसंबून असते.

हे इंधन काय आहे

विमानामध्ये वापरले जाणारे इंधन हे पेट्रोल किंवा डिझेल नाही. हे रंगहीन, सहज ज्वलनशील, केरोसीन-आधारित इंधन द्रव आहे जे जहाज टर्बाइन चालवते. या द्रव इंधनाला जेट ए, जेट1 किंवा एव्हिएशन केरोसीन क्यूएव्ही म्हणतात. (Fuel Rate)

हे इंधन शून्याखालील तापमानातही टिकते का?

सामान्यतः जेट A1 इंधन -47 अंश सेल्सिअसवर गोठवण्याच्या बिंदूवर पोहोचते, तर जेट A इंधनाचा गोठणबिंदू -40 अंश सेंटीग्रेड असतो. म्हणूनच जगभरातील सर्व आंतरराष्ट्रीय उड्डाणांसाठी जेट A1 इंधन हा प्राधान्याचा पर्याय आहे. इतरही अनेक गोष्टी त्यात मिसळल्या आहेत. तसे, अमेरिकन विमाने देशांतर्गत उड्डाणांमध्ये जेट ए इंधन वापरतात.

या इंधनाची किंमत काय आहे

भारतातील वेगवेगळ्या शहरांमध्ये हवाई इंधनाच्या किमती वेगवेगळ्या आहेत. तसे, भारतात उड्डाण करणार्‍या सर्व एअरलाइन्स फक्त दिल्ली, मुंबई, कोलकाता आणि चेन्नईच्या विमानतळांवर इंधन भरतात. या तेलाची किंमत 65,000 रुपये प्रति किलो ते सुमारे 72,000 रुपये प्रति किलोलीटर आहे. एक किलोलिटरमध्ये 1000 लिटर तेल येते.