Ayodhya Nagari :

अयोध्या शहर केवळ उत्तर प्रदेशातच नाही तर जगभरात प्रसिद्ध आहे. सध्या तर ते जास्तच चर्चेत आहे. कारण, ज्याची वर्षानुवर्षे प्रतीक्षा होती तो दिवस 22 जानेवारीला आहे. अयोध्येत श्री रामांच्या मूर्तीचा अभिषेक होणार आहे. या विशेष प्रसंगी देश-विदेशातील लोक अयोध्येत गर्दी करण्याची अपेक्षा आहे.

अयोध्येच्या इतिहासाबद्दल बोलताना श्री रामांचा उल्लेख होणार नाही असं कोणतंही वाक्य नसेल. पण तूम्हाला माहितीय का की अयोध्या नगरीला केवळ श्री रामांची जन्मभूमी म्हणूनच नाही. तर, आणखी दोन नावांनीही ओळखंल जातं.

जसं श्री कृष्णांच्या जन्मभूमीला अनेक नावांनी ओळखलं जातं. त्याच विष्णूंचे अवतार असलेल्या श्री रामांच्या अयोध्येलाही अनेक नावांनी ओळखलं जातं. अयोध्येला हिंदूंच्या सात सर्वात पवित्र स्थानांपैकी एक मानले जाते. अयोध्या केवळ श्री रामांची नगरी नाही. तर ती समस्त देवांची भूमी आहे. कारण, संपूर्ण विश्व ज्याच्या पायात वसतं ते साक्षात विष्णूच श्री राम आहेत.

श्री रामाचे शहर अयोध्या हे सरयू नदीच्या पूर्वेला वसलेले आहे. रामायणानुसार अयोध्येची स्थापना मनूने केली होती. कदाचित तुम्हाला माहित नसेल की अयोध्येला 'देवाची नगरी' देखील म्हणतात. होय, अथर्ववेदानुसार अयोध्येला देवाची नगरी म्हटले गेले आहे. याशिवाय अयोध्येचे अती प्राचिन नाव साकेत आहे.

सुरुवातीच्या बौद्ध आणि जैन धर्मग्रंथांमध्ये धार्मिक नेते गौतम बुद्ध आणि महावीर यांनी या शहरात भेट दिल्याचा आणि वास्तव्य केल्याचा उल्लेख आहे. साकेता हे शहराचे जुने नाव आहे, जे संस्कृत, जैन, बौद्ध, ग्रीक आणि चीनी स्त्रोतांमध्ये प्रमाणित आहे.

वामन शिवराम आपटे यांच्या मते , साकेता हा शब्द सा म्हणजे सह आणि अकेतेन (घर किंवा इमारत) या संस्कृत शब्दांपासून बनला आहे. हा शब्द सा आणि केतू या मुळांपासून आला असावा ; विष्णु पुराणात साकेतूचे वेगळे नाव प्रमाणित आहे. इंग्रजीतील जुने नाव अवध किंवा औड होते आणि 1856 पर्यंत ज्या रियासतची राजधानी होती ते अजूनही अवध राज्य म्हणून ओळखले जाते.

तुम्ही अयोध्येला जात असाल तर येथे भेट देण्यासारखी अनेक ठिकाणे आहेत. येथे तुम्ही कनक भवन, हनुमान गढी, त्रेता ठाकूर, सीतेचे स्वयंपाकघर आणि स्वर्गाचे द्वार पाहू शकता. याशिवाय येथे तुम्ही तुलसी स्मारक भवन संग्रहालय, राम कथा पार्क आणि बहू बेगमच्या मकबऱ्यालाही भेट देऊ शकता.

हिंदू मंदिरांव्यतिरिक्त, अयोध्या जैन मंदिरांसाठी देखील खूप लोकप्रिय आहे. जैन धर्माचे अनेक अनुयायी नियमितपणे अयोध्येला भेट देतात. अयोध्या हे पाच जैन संतांचे जन्मस्थान असल्याचेही म्हटले जाते. ज्या ठिकाणी राठीकरांचा जन्म झाला, त्या राठीकराचे मंदिर बांधले आहे. ही मंदिरे फैजाबादच्या नवाबाचा खजिनदार केसरी सिंग याने बांधली होती.