Kokum Benefits : कोकमचा उपयोग खूप पूर्वीपासून आहारीय पदार्थाबरोबरच औषधी म्हणूनही करतात. आमटी, भाजीत याचा उपयोग केला जातो. तर अनेक आजार बरे करण्यासाठी औषध म्हणूनही याचा वापर केला जातो. कोकमला मराठीत आमसूल तर संस्कृतमध्ये साराम्ल, इंग्रजीमध्ये कोकम तर शास्त्रीय भाषेत गार्सिनिया इंडिकाया नावाने ओळखले जाऊन कोकम ही वनस्पती गटिफेरी या कुळातील आहे.

याची झाडे केरळ, कर्नाटक व कोकणामध्ये पुष्कळ प्रमाणात असतात. याचे फळ जांभळट लाल रंगाचे असते. हे फळ सुकल्यानंतरच त्याचा कोकम किंवा आमसूल म्हणून वापर करतात. याच फळांचा रस काढून त्याचे सरबत, सोलकढी बनविली जाते. कोकमच्या बीमधून तेलही काढले जाते. हेच तेल खाण्यासाठी व औषध म्हणूनही वापरतात.

कोकम हे औषधी फळ मानले जाते. याचे शास्त्रीय नाव Garcinia indica आहे. गोवा, कोकण आणि गुजरातमध्ये आढळणारे हे अत्यंत फायदेशीर फळ आहे. ज्याचा वापर स्वयंपाकात, मसाला म्हणून, औषध म्हणून आणि तेलाच्या स्वरूपातही अनेक प्रकारे केला जातो. तसे, कोकम रस देखील खूप चवदार आहे. ते दिसायला बरेचसे सफरचंदासारखे दिसते. तर हे खाल्ल्याने आरोग्यासाठी अनेक फायदे आहेत, चला जाणून घेऊया.

औषधी गुणधर्म

कोकममध्ये लोह, कॅल्शिअम, फॉस्फरस, प्रथिने, तंतूमय पदार्थ व क जीवनसत्त्व विपुल प्रमाणात असते. आयुर्वेदानुसार कोकम हे रक्तपित्तशामक, दीपक, पाचक व ग्राही गुणधर्माचे आहे. कोकमची साल स्तंभन कार्य करते तर बीयांचे तेल स्तंभन व व्रणरोपक आहे.

कोकम खाण्याचे काय फायदे आहेत?

प्रतिकारशक्ती मजबूत असते

कोकम खाल्ल्याने रोगप्रतिकारशक्ती मजबूत होते. जर तुम्ही अनेकदा आजारी असाल तर याचा अर्थ तुमची रोगप्रतिकारशक्ती कमकुवत आहे, त्यामुळे आहारात कोकमचा समावेश करा. कोकममध्ये अँटी-बॅक्टेरियल आणि अँटी-इंफ्लेमेटरी गुणधर्म असतात. जे तुम्हाला आजारांपासून दूर ठेवतात.

जुलाबात फायदेशीर

जुलाबाची समस्या असली तरी कोकम खाणे खूप फायदेशीर आहे. कोकममध्ये अतिसार विरोधी गुणधर्म आहेत, ज्यामुळे ते अतिसारावर एक प्रभावी उपचार आहे. अतिसाराच्या रुग्णाला कोकम फळाचा रस द्यावा.

रक्तातील साखर नियंत्रणात राहते

रक्तातील साखरेची पातळी सामान्य ठेवण्यासाठी कोकमचा रस पिणे फायदेशीर ठरते.

निरोगी हृदयासाठी

कोकम फळ खाल्ल्याने हृदयाशी संबंधित आजारांचा धोकाही बऱ्याच अंशी कमी होतो. खरं तर, कोकममध्ये बी-कॉम्प्लेक्स जीवनसत्त्वे, पोटॅशियम, मॅंगनीज आणि मॅग्नेशियमसारखे पोषक घटक आढळतात. हे सर्व घटक हृदयाचे ठोके आणि रक्तदाब नियंत्रित ठेवण्यास मदत करतात. तसेच स्ट्रोक आणि हृदयविकाराची शक्यता कमी करते.

पचनक्रीया

जेवणात किंवा अन्नासोबत कोकमचा नियमित वापर केल्याने पचनक्रिया सुरळीत राहते, त्यामुळे अपचन, पोट फुगणे आणि ओटीपोटात गॅस सारख्या समस्या होत नाहीत. महाराष्ट्र आणि अनेक कोकणी भागात, कोकम आणि दह्यापासून बनवलेली सोल कढी जेवणासोबत दिली जाते. जी जेवणानंतर प्यायली जाते. या सोल कढीमुळे पोट थंड राहते आणि पचनास मदत होते.

शरीर थंड ठेवण्यासाठी

कोकम सरबत किंवा रस उन्हाळ्यात खूप फायदेशीर आहे. उष्माघातापासून शरीराचे रक्षण करण्यासाठी आणि शरीराचे तापमान आतून थंड ठेवण्यासाठी ज्याप्रमाणे उत्तर भारतात आंब्याचे पन्न किंवा जलजीरा प्यायला जातो, त्याचप्रमाणे कोकम सरबत देखील शरीर थंड ठेवण्यासाठी खूप प्रभावी आहे. उन्हात बाहेर पडण्यापूर्वी एक ग्लास कोकम सरबत पिणे फायदेशीर ठरू शकते.  

वजन कमी करण्यासाठी

कोकममध्ये हायपोकोलेस्टेरोलेमिक घटक असतात जे कॅलरीजचे फॅटमध्ये रूपांतर करण्याची प्रक्रिया मंद करतात. त्यामुळे शरीरात चरबी जमा होत नाही. याशिवाय ते चरबी जाळण्याच्या प्रक्रियेतही मदत करतात.

असा करा कोकमचा सरबत

साहित्य : कोकमाची फळे किंवा आमसुले, साखर, मीठ, तूप, जिरे. 

कृती : कोकमाची फळे चरून पाण्यात घालावीत. फळे नसल्यास अमसुले गरम पाण्यात भिजत ठेवावीत. नंतर पाणी गाळून घेऊन, त्यात चवीप्रमाणे मीठ व साखर घालून सरबत तयार करावे. वाटल्यास त्याला जिरे घालून तुपाची फोडणी द्यावी. उन्हाळ्यात हे सरबत फारच फायदेशीर असतं.