Railway Kavach System :ओडिशातील बालासोर येथे मागील आठवड्यात रेल्वेचा भीषण अपघात झाला. ज्यामध्ये तीन गाड्या एकमेकांवर आदळल्या. या तीन गाड्यांपैकी एक मालगाडी होती तर दोन पॅसेंजर ट्रेन होती. तीन गाड्यांमधील धडकेत आतापर्यंत २८८ जणांचा मृत्यू झाला असून ९०० लोक गंभीर जखमी आहेत. 

या वेदनादायक अपघातात शेकडो लोकांचा मृत्यू झाला आहे. अपघातानंतर एवढा मोठा रेल्वे अपघात कसा घडला हे जाणून घेण्याचा प्रयत्न सर्वजण करत आहेत. दरम्यान, भारतीय रेल्वेच्या कवच प्रणालीबाबतही चर्चा सुरू आहे. ज्याचा डेमो रेल्वेने काही काळ दाखवला होता.

याचा एक डेमोही या वर्षाच्या सुरुवातीला दाखवण्यात आला होता, ज्यामध्ये दोन गाड्या समोरासमोर आल्यावर आपोआप थांबतात. केंद्रीय रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी ४ मार्च २०२२ रोजी भारतीय रेल्वेच्या 'कवच' चाचणीत स्वतः भाग घेतला होता. 'कवच' प्रणालीमुळे रेल्वे अपघातांना आळा बसेल आणि प्रवाशांना चांगली सुरक्षा मिळेल, असे रेल्वे मंत्रालयाने म्हटले होते.

ओडिशातील बालासोर येथे झालेल्या रेल्वे अपघाताच्या चौकशीसाठी एक उच्चस्तरीय पथक तयार करण्यात आले आहे. ज्या मार्गावर हा रेल्वे अपघात झाला त्या मार्गावर रेल्वेची चिलखत यंत्रणा बसवण्यात आली नसल्याचे प्राथमिक तपासात आढळून आले आहे. ट्रॅकला चिलखत यंत्रणा असती तर कदाचित एवढी मोठी रेल्वे दुर्घटना घडली नसती.

कवच प्रणाली काय आहे

आम्ही तुम्हाला सांगतो की कवच ​​प्रणाली ही रेल्वेची स्वयंचलित ट्रेन संरक्षण प्रणाली आहे. हा अनेक इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांचा संच आहे. रेल्वे अपघाताला बळी पडू नये म्हणून प्रत्येक स्थानकावर एक किलोमीटर अंतरावर रेल्वे, ट्रॅक, रेल्वे सिग्नल सिस्टीममध्ये रेडिओ फ्रिक्वेन्सी आयडेंटिफिकेशन यंत्रे बसवली जातात. या प्रणालीमध्ये अल्ट्रा हाय रेडिओ फ्रिक्वेन्सीद्वारे इतर घटक जोडलेले असतात.

कवच प्रणाली कशी काम करते?

जर लोको पायलटने सिग्नल उडी मारली तर कवच प्रणाली सक्रिय होते. कवच प्रणाली कार्यान्वित होताच, ट्रेनच्या पायलटला अलर्ट पाठविला जातो. एवढेच नाही तर आर्मर सिस्टीम ट्रेनच्या ब्रेकचाही ताबा घेते. कवच यंत्रणेला दुसरी ट्रेन रुळावर येत असल्याचे आढळून आल्यास ती पहिल्या ट्रेनची हालचालही थांबवते.

भारतीय रेल्वेची कवच ​​प्रणाली ज्या ट्रॅक आणि मार्गावर बसवली आहे, त्या ट्रॅकवर धावणाऱ्या ट्रेनच्या हालचालींवरही नजर ठेवते. आम्ही तुम्हाला सोप्या भाषेत सांगूया की जेव्हा दोन गाड्या एका ट्रॅकवर येतात तेव्हा ही प्रणाली सक्रिय होते. कवच यंत्रणा दोन्ही गाड्या ठराविक अंतरावर थांबवते.

भारतीय रेल्वेने रिसर्च डिझाईन आणि स्टँडर्ड ऑर्गनायझेशनच्या मदतीने ही आर्मर सिस्टीम तयार केली आहे. रेल्वेने २०१२ मध्ये या आर्मर सिस्टिमवर काम सुरू केले. सुरुवातीला या प्रकल्पाचे नाव Train Collision Avoidance System असे होते. ट्रेनचे शून्य अपघाताचे लक्ष्य साध्य करण्यासाठी रेल्वेने ही चिलखत प्रणाली तयार केली आहे.