"तानाजी'च्या निमित्ताने "सिंहगड' चर्चेत

सकाळ वृत्तसेवा

Wednesday, 27 November 2019

कोल्हापूर - कलामहर्षी बाबूराव पेंटर यांनी 1923 साली तयार केलेल्या "सिंहगड' या मूकपटाची चर्चा आता पुन्हा विविध माध्यमातून सुरू झाली आहे. बहुचर्चित "तानाजी- द अनसंग वॉरियर' या चित्रपटाच्या निमित्ताने "सिंहगड' आणि बाबूराव पेंटर यांची या चित्रपटाच्या निर्मितीची कथा पुन्हा सोशल मीडियावर चर्चेत आली आहे.

"सिंहगड' हा बाबूराव पेंटर यांनी तयार केलेला चित्रपट अनेक दृष्टींनी महत्त्वपूर्ण ठरला. त्यातील रात्रीच्या लढाईचे चित्रीकरण त्याकाळी त्यांनी प्रज्योत दिव्याच्या (आर्क लॅंप) प्रकाशझोतात केले. विजेच्या प्रकाशात चित्रीकरण केलेला हा पहिला भारतीय चित्रपट ठरला. पन्हाळ्याच्या परिसरात केलेल्या चित्रीकरणामुळे तो बाह्यचित्रीकरणाच्या म्हणजेच आऊटडोअर शुटींग असणाराही पहिलाच चित्रपट ठरला. याच चित्रपटाच्या वेळी मुंबईला प्रेक्षकांची अलोट गर्दी लोटल्यामुळे तिचे नियंत्रण सरकारला करावे लागले. तेव्हापासून सरकारचे लक्ष चित्रपटाकडे वेधले गेले व या चित्रपटापासूनच चित्रपटावर करमणूक कर बसविण्यात आला. याच चित्रपटाच्या जाहिरातीसाठी बाबूरावांनी शिलामुद्रण केलेली 3.48 x 6.96 मीटर लांबी-रुंदीची भित्तिपत्रके तयार केली होती. ती चांगलीच प्रभावी ठरली.

यांनी साकारली होती तानाजीची भुमिका

साहजिकच या चित्रपटापासूनच थिएटरवर चित्रपटाच्या पोस्टर किंवा जाहिरातीची संकल्पना पुढे आली. चित्रपटाच्या शुटींगवेळी बाबूराव पेंटर स्वतः चित्रपटातील व्यक्तिरेखा कागदावर उतरत आणि नंतर त्या चित्रपटात जशाच्या तशा आणत. म्हणजेच सध्या शुटींगवेळी वापरली जाणारी "स्टोरी बोर्ड' ही संकल्पना त्यावेळी पेंटर यांनी पुढे आणली होती. महाराष्ट्र फिल्म कंपनीच्या या चित्रपटात तानाजी मालुसरे यांची भूमिका साकारली होती ती बाळासाहेब यादव यांनी आणि स्वतः बाबूराव पेंटर यांनी छत्रपती शिवाजी महाराजांची भूमिका केली होती. ऐंशी वर्षाच्या शेलारमामांच्या भूमिकेत व्ही. शांताराम होते. दरम्यान, प्रभात फिल्म कंपनीनेही पुढे "सिंहगड' हा बोलपट निर्माण केला. त्याचे दिग्दर्शक व्ही. शांताराम होते.